MỘT SỐ GIẢI PHÁP

 TRONG CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI

 

- Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi là một nhiệm vụ quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, bồi dưỡng nhân tài cho nhà trường nói riêng, cho địa phương nói chung. Nhận thức được nhiệm vụ quan trọng đó, tổ KHTN trường THCS Tân Phong đã xây dựng kế hoạch ngay từ đầu năm học. Bồi dưỡng HSG là một công việc khó khăn và lâu dài, đòi hỏi nhiều công sức của thầy và trò. Trong những năm gần đây, qua các kỳ thi HSG vòng huyện, vòng Tỉnh tổ KHTN  đã đạt được những thành công nhất định góp phần vào kết quả thi HSG chung của Nhà trường.

Sau đây tổ KHTN đưa ra một số giải pháp trong công tác bồi dưỡng HSG như sau:

Giải pháp 1. Đối với giáo viên dạy bồi dưỡng:

Qua một thời gian tham gia công tác bồi dưỡng HSG, tôi nhận thấy để nâng cao chất lượng trong công tác này cần thực hiện tốt những công việc sau đây:

- Muốn có HSG phải có Thầy giỏi vì thế người thầy phải luôn luôn có ý thức tự rèn luyện, tích lũy tri thức và kinh nghiệm, trau dồi chuyên môn, luôn xứng đáng là “người dẫn đường tin cậy” cho học sinh noi theo. Phải thường xuyên tìm tòi các tư liệu, có kiến thức nâng cao trên các phương tiện, đặc biệt là trên mạng internet. Lựa chọn trang Web nào hữu ích nhất, tiện dụng nhất, tác giả nào hay có các chuyên đề hay, khả quan nhất để sưu tầm tài liệu…

- Trong công tác BDHSG khâu đầu tiên là khâu tuyển chọn học sinh khâu này rất quan trọng. Như phần trên tôi nói.

- Bước tiếp theo, sau khi lựa chọn được học sinh, chúng ta lập kế hoạch cho HS và cho mình một cách cụ thể tránh tình trạng thích đâu dạy đó. Dạy theo chuyên đề là biện pháp mà tổ chúng tôi thấy đó là hữu hiệu nhất mà tôi sử dụng.

- Nắm vững phư­ơng châm: dạy chắc cơ bản rồi mới nâng cao

- Thông qua những bài luyện cụ thể để dạy phư­ơng pháp t­ư duy - dạy kiểu dạng bài có quy luật trước, loại bài có tính đơn lẻ, đặc biệt sau.

- Để giải đ­ược các bài toán dành cho học sinh giỏi, học sinh cần phải hiểu kiến thức một cách cơ bản, hệ thống, vững chắc, sâu sắc và có khả năng vận dụng linh hoạt.

+ Mỗi loại kiến thức (khái niệm, định luật, định lý…) đều có nội hàm riêng và cách vận dụng (hay quy tắc, ph­ương pháp, công thức) đặc trư­ng của nó. Khi dạy cần phải thông qua một số bài thí dụ cụ thể để khắc sâu cho học sinh đầy đủ, cặn kẽ nội hàm và phương pháp vận dụng của kiến thức đó. Đ­ược nh­ư vậy, khi gặp hàng chục, hàng trăm bài khác, mặc dù có những chi tiết cụ thể khác nhau như­ng học sinh vẫn làm được vì chúng giống nhau ở điểm cốt lõi.

+ Có những loại bài liên quan đến đến rất nhiều loại kiến thức kỹ năng khác nhau, học sinh muốn làm đ­ược cần phải biết chia bài đó thành nhiều bài toán nhỏ, trong mỗi bài nhỏ dùng kiến thức, kỹ năng nào. Muốn làm đ­ược như­ vậy, học sinh phải nắm thật vững nội hàm và ph­ương pháp vận dụng của từng loại kiến thức, biết được chúng liên quan với nhau nh­ư thế nào (hay từng kiến thức nằm trong một hệ thống nh­ư thế nào, sử dụng công thức nào…), từ đó mới biết khi nào cần sử dụng kiến thức nào. Dù cho bài toán biến hoá nhiều kiểu, nh­ưng cũng không ra ngoài những kiến thức và phương pháp trong ch­ương trình đã học.

- Lý do phải dạy theo nh­ưng phư­ơng châm nêu trên:

+ Dạy chắc cơ bản trư­ớc rồi mới nâng cao: Các bài cơ bản là những bài dễ, chỉ liên quan đến một hoặc vài loại kiến thức kỹ năng, cần phải luyện tập nắm vững từng loại trước đã. Sau đó mới nâng cao dần những bài tổng hợp nhiều loại kiến thức, học sinh đã nắm vững từng loại sẽ dễ dàng nhận ra và giải quyết đ­ược. Đối với học sinh giỏi b­ước này có thể làm nhanh, hoặc cho tự làm nh­ưng phải kiểm tra, biết nắm chắc cơ bản rồi mới nâng cao, nếu bỏ qua b­ước này trình độ của học sinh sẽ không ổn định và không vững chắc.

+ Mỗi loại cần thông qua một hoặc hai bài điển hình, quan trọng là phải rút ra phương pháp rồi cho thêm một số bài cho học sinh tự vận dụng cho thành thạo phương pháp, cần kiểm tra thẩm định xem học sinh đã nắm chắc ch­ắn chưa, nếu chư­a chắc ch­ắn cần phải củng cố đến khi đ­ược mới thôi.

+ Hầu hết các bài đều có thể quy về một loại nào đó cùng nhiều bài khác có quy tắc giải chung, đó là phổ biến: mỗi loại bài toán có một loại nguyên tắc, cứ xác định đúng loại bài, sử dụng đúng nguyên tắc là giải quyết đ­ược. Nh­ưng cá biệt có một ít bài không theo những nguyên tắc chung, thuộc những tình huống cá biệt, có thể sử dụng những cách riêng, th­ường không rõ quy luật, như­ng giải quyết nhanh. Cần phải coi trọng loại bài có nguyên tắc là chính. Loại sau chỉ nên giới thiệu sau khi đã học kỹ loại trên, vì loại đó học bài nào chỉ biết bài đó mà không áp dụng cho nhiều bài khác đư­ợc.

- Nên tránh:

+ Một số giáo viên mới bồi d­ưỡng học sinh giỏi, thư­ờng hay nôn nóng, bỏ qua b­ước làm chắc cơ bản, cho ngay bài khó, học sinh mới đầu đã gặp ngay một “mớ bòng bong”, không nhận ra và ghi nhớ đ­ược từng đơn vị kiến thức kỹ năng, kết quả là không định hình đ­ược ph­ương pháp từ đơn giản đến phức tạp, càng học càng hoang mang.

+ Một số GV lại coi những bài đơn lẻ không có quy luật chung là quan trọng, cho học sinh làm nhiều hơn và tr­ước những bài có nguyên tắc chung (coi những bài đó mới là “thông minh”), kết quả là học sinh bị rối loạn, không học được ph­ương pháp tư­ duy theo kiểu đúng đắn khoa học và thông thư­ờng là: mỗi loại sự việc có một nguyên tắc giải quyết, chỉ cần nắm vững một số nguyên tắc là giải quyết đ­ược hầu hết các sự việc.

- Cuối cùng là công tác kiểm tra kiến thức sau mỗi chủ đề để nắm chắc khả năng tiếp thu, vận dụng của các em từ đó các em rút ra được những sai sót mà sửa chữa, GV cũng có kế hoạch bù đắp những lỗ hỏng (nếu có).

Giải pháp 2.  Về chương trình bồi dưỡng:

- Giáo viên cần biên soạn chương trình, nội dung bồi dưỡng rõ ràng, cụ thể, chi tiết cho từng khối lớp, về từng mảng kiến thức rèn luyện các kỹ năng ngôn ngữ theo số tiết quy định nhất định và nhất thiết phải bồi dưỡng theo quy trình từ thấp đến cao, từ dễ đến khó để các em HS bắt nhịp dần.

- Xác định rõ trọng tâm kiến thức giảng dạy cho từng khối lớp để tránh trùng lặp. Chương trình bồi dưỡng cần có sự liên thông trong suốt 4 năm liền (từ lớp 6 đến lớp 9)

Giải pháp 3.  Tài liệu bồi dưỡng:

- Giáo viên sưu tầm các bộ đề thi các cấp  trong tỉnh nhà và các tỉnh khác thông qua công nghệ thông tin nhằm giúp các em  tiếp xúc làm quen với các dạng đề, luôn tìm đọc, tham khảo các tài liệu hay định hướng cho học sinh.

- Giáo viên hướng dẫn học sinh các tài liệu, sách vở, phù hợp với trình độ của các em để tự rèn luyện thêm ở nhà. Đồng thời cung cấp hoặc giới thiệu các địa chỉ trên mạng để học sinh có thể tự học, tự nghiên cứu, bổ sung kiến thức.

Giải pháp 4.  Về thời gian bồi dưỡng:

- Để chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi có hiệu quả thì nhà trường đã có kế hoạch bồi dưỡng học sinh giỏi liên tục và đều đặn, không dồn ép ở tháng cuối trước khi thi vừa quá tải đối với học sinh vừa ảnh hưởng đến quá trình tiếp thu kiến thức ở môn học khác của học sinh.

Giải pháp 5.  Đối với học sinh:

- Học sinh phải nhận thức đúng về tầm quan trọng của học tập.

- Học sinh phải yêu thích môn học, say mê trong học tập và ham học hỏi (đây là điều quan trọng).

- Học sinh phải cần cù tích luỹ và chăm chỉ rèn luyện, ngoài luyện sách giáo khoa, học sinh cần luyện thêm ở sách tham khảo và tài liệu khác.

Giải pháp 6.  Đối với phụ huynh:

- Quan tâm tạo điều kiện, động viên tích cực con em học tập tốt hơn.

- Trang bị đầy đủ dụng cụ học tập.

- Thường xuyên liên lạc với GV, nhà trường để nắm tình hình học tập của con mình.

Giải pháp 7. Sự phối hợp giữa các tổ chức trong trường và khen thưởng

- Để hỗ trợ cho công tác dưỡng học sinh giỏi có hiệu quả, các bộ phận gián tiếp như: Chi bộ, Ban giám hiệu, Công đoàn, Đoàn thanh niên, giáo viên chủ nhiệm… cũng cần quan tâm đặc biệt và có những biện pháp hỗ trợ đúng mức như: tạo điều kiện cho giáo viên và học sinh tham gia bồi dưỡng. Ví dụ: giảm bớt tiết, bớt công tác kiêm nhiệm, bồi dưỡng thỏa đáng cho giáo viên, có chế độ ưu tiên khuyến khích đối với học sinh đạt giải; tuyên dương khen thưởng kịp thời đối với các giáo viên và học sinh đạt thành tích; quan tâm theo dõi và đáp ứng các nhu cầu chính đáng của giáo viên và học sinh về phòng học, điện, nước…

Tôi nghĩ rằng Người thầy giáo có vai trò quyết định nhất đối với kết quả HSG, các em HS có vai trò quyết định trực tiếp đối với kết quả của mình; Kết quả công tác bồi dưỡng học sinh giỏi có đạt hay không, điều đó còn phụ thuộc rất lớn ở các em học HS. Việc bồi dưỡng học sinh giỏi giống như chúng ta ươm một mầm non. Nếu chúng ta biết rào, biết thường xuyên chăm sóc, vun xới thì mầm non sẽ xanh tốt, phát triển.

- Trên đây là kinh nghiệm và giải pháp về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi của tổ KHTN. Rất mong được sự đóng góp của các đồng chí.

                                                                                              

                                                                                        

 

                                                                                               Người viết

 

 

 

Nguyễn Thị Thu Hà