NHỮNG BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HỌC SINH CÁ BIỆT

I. Đặt vấn đề

              Để xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực thì việc giáo dục ý thức học sinh là một trong những yếu tố quan trọng và không thể thiếu được.

              Giáo dục đạo đức cho học sinh là một trong những giải pháp giáo dục được quan tâm nhất đối với từng giáo viên  trong trường học, trong ngành giáo dục nước nhà.

              Trong các trường học  hiện nay việc giáo dục đạo đức cho học sinh cá biệt là một trong những nhiệm vụ thiết yếu,  nhất là ở trong nhà trường THCS nhằm  hạn chế được những đối tượng HS yếu về mặt đạo đức là  góp phần  vào chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường. Nhằm đào tạo thế hệ cách mạng tương lai . Thế nhưng thực tế trong các trường THCS hiện nay một bộ phận học sinh cá biệt dường như trường nào cũng có và năm nào cũng có. Trong khi đó mục tiêu giáo dục là  “ tiếp tục phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thẫm mỹ và các kỹ năng cơ bản của nhân cách con người Việt Nam”. Từ đó vấn đề đặt ra là trường THCS có nhiệm vụ giáo dục học sinh phát triển  để trở thành con người hữu ích cho xã hội, để các em trở thành con ngoan trò giỏi mà trước tiên là phát triển về mặt nhân cách.

Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp ở bậc THCS bản thân tôi gặp không ít đối tượng học sinh cá biệt nhưng mỗi em một vẻ cá biệt khác nhau, đòi hỏi trong quá trình giáo dục phải có nhiều sáng tạo mới có hiệu quả được. Trong thời gian qua tôi  có tìm hiểu được biện pháp giáo dục không chỉ  dừng lại ở một vài lần tiếp xúc với học sinh hoặc dừng lại ở một năm làm chủ nhiệm, mà  tôi  cho rằng việc giáo dục học sinh cá biệt cần phải thường xuyên, liên tục. Cũng như Bác Hồ đã nói “ Học , học nữa, học mãi” thì tôi nghĩ việc giáo dục cũng như thế và tồn tại song song như thế. Giáo dục trực tiếp, gián tiếp hoặc tự giáo dục tùy thuộc vào  từng giai đoạn khác nhau mà cần có người thầy hoặc không có người thầy đó là giai đoạn các em đã trưởng thành thì giai đoạn đó là tự hoc, tự giáo dục. Khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường thì giáo viên chủ nhiệm này cần có sự chuyển giao cho chủ nhiệm lớp sau về tình hình học sinh cá biệt của lớp mình cả về đối tượng cũng như mức độ, hình thức cá biệt của các em.

          Ở lứa tuổi các em, lứa tuổi đang có sự mất cân bằng về mặt tâm sinh lý,  việc các em mong muốn trở thành người lớn trong khi các em chưa có sự hiểu biết tương ứng cộng với hoàn cảnh sống mỗi em một khác nhau, có em may mắn nhận được sự tư vấn kịp thời của ông,bà,cha mẹ hoặc thầy,cô khi ở trong trang thái thiếu cân bằng ấy, có em không được sự quan tâm đúng mức, có em thì lại được quá chiều chuộng, hoặc không được quan tâm đúng mức... Từ sự khác biệt trên nảy sinh ra những hiện tượng cá biệt trong học sinh và chính một bộ phận học sinh này đã gây không ít khó khăn cho giáo viên chủ nhiệm lớp. Những biểu hiện cá biệt của học sinh lại rất khác nhau về mặt hình thức cũng như mức độ nên GVCN lớp cũng rất khó trong việc phát hiện và có biện pháp xử lý thích hợp.

          Thông thường trong khi làm công tác chủ nhiệm lớp, GVCN thường quan tâm đến những đối tượng học sinh cá biệt nổi trội mà ai cũng nhìn thấy được, từ đó GVCN tìm hiểu tính cách cá biệt của các em do những nguyên nhân nào để có hướng giáo dục thích hợp. Có những trường hợp học sinh cá biệt nhưng không có biểu hiện rõ, khó phát hiện nhiều khi GVCN cũng lầm tưởng nên chưa có được phương pháp giáo dục thích hợp.

          Không ít GVCN lớp cho rằng việc giáo dục HS cá biệt quả là một việc vô cùng khó, nhưng nếu chúng ta dùng tình yêu thương và tâm huyết kết hợp với kiến thức nghề nghiệp để giáo dục học sinh thì không gì là khó cả.

          Qua tìm tòi học hỏi ở đồng nghiệp, tham khảo phương pháp giáo dục trên các tạp chí, sách báo vận dụng vào quá trình công tác  chủ nhiệm lớp bản thân tôi cũng rút ra được một vài kinh nghiệm. Trong phạm vi đề tài này tôi xin được trao đổi với các bạn đồng nghiệp, mong muốn được góp một phần nhỏ bé của mình tạo nguồn dồi dào về biện pháp giáo dục học sinh góp phần nâng cao hơn nữa thực chất chất lượng giáo dục hiện nay.

 

II. Nội dung và phương pháp.

1.Khái niệm về học sinh cá biệt :

            Học sinh cá biệt là thuật ngữ thường dùng của nhà trường, thầy cô giáo chỉ những học sinh  nghịch ngợm : thường gây gỗ đánh nhau, bỏ giờ, trốn học … , không chấp hành nội qui nhà trường, thêm vào đó là sự lôi kéo của bạn bè về phía mình nhằm thỏa mản cá tính hoặc thỏa mản nhu cầu giải tỏa tâm lý bị ức chế về hoàn cảnh của bản thân mình . Học sinh cá biệt là hiện tượng tâm lý ở lứa tuổi thanh thiếu niên, nó dễ  bị lôi cuốn làm cho HS dễ bị tiêm nhiễm những thói hư tật xấu dẫn đến tình trạng bỏ học giữa chừng và có nguy cơ phạm tội là nỗi day dứt của nhà trường, gia đình và xã hội.

        2. Tình hình HSCB ở trường THCS :

            Qua theo dõi đã phát hiện những năm gần đây, hiện tượng HSCB có phần gia tăng và ở nhiều cấp độ khác nhau như vô lễ với thầy, cô giáo, đánh thầy giáo và khi ra xã hội có những trường hợp trộm cắp, tiêm chích xa vào các tệ nạn xã hội…để cuối cùng trở thành những “sản phẩm thừa” của xã hội.

     Bản chất con người  ở mỗi học sinh là lương thiện là trong sáng, ngây thơ, hồn nhiên, nhưng do những yếu tố khác nhau làm ảnh hưởng đến đời sống, tâm lý của học sinh nên các em có những biểu hiện khác nhau như vậy. Ở lứa tuổi này các em rất cần có sự hỗ trợ, tư vấn của người lớn hay nói cách khác các em cần có sự giáo dục và các em rất cần đến chúng ta đến những người thầy giáo, cô giáo, muốn đạt được hiệu quả giáo dục cao  chúng ta cần có  tâm huyết, năng động sáng tạo đồng thời có sự kiên trì,thật sự kiên trì và giáo dục học sinh bằng “cái tâm” của nhà giáo nhất định chúng ta sẽ  thành công.

       Có rất nhiều yếu tố, hiện tượng làm nảy sinh những tư tưởng, tình cảm không lành mạnh ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách và làm hạn chế đến năng lực học tập của các em làm cho các em trở thành HSCB, những yếu tố, những hiện tượng đó không phải là hiện tượng ngẫu nhiên hoặc tình cờ mà có, tất cả đều có những nguyên nhân nhất định. Có thể rút ra được một số  nguyên nhân  chủ quan và khách quan cơ bản sau đây:

 

3.Nguyên nhân:

a. Nguyên nhân về phía gia đình:

                  Ảnh hưởng của môi trường giáo dục gia đình. Phải nói rằng thời gian mà các em sống với gia đình là khoảng thời gian dài nhất, chính vì thế môi trường sống của gia đình có ảnh hưởng rất lớn đối với các em, những thái độ, hành vi, cách cư xử trong gia đình sẽ hình thành cho các em nền móng để các em tiếp xúc ngoài xã hội. Những em thiếu may mắn sinh ra trong gia đình cha mẹ bất hoà, cách cư xử của cha mẹ thô bạo, rượu chè bê bết... đã tạo cho các em một ấn tượng không tốt điều đó có thể dẫn đến tình trạng HS trở  nên lầm lì ít nói, có em ảnh hưởng những thói quen không tốt đó cũng có những hành vi cử xử không tốt với mọi người....Hình thành nên tính cách cá biệt trong HS.

             Ảnh hưởng  do gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Từ những khó khăn về đời sống kinh tế, cha mẹ phải lao động vất vả, không quan tâm đến việc học tập của con em, phó mặc cho nhà trường, có gia đình buộc con cái phải lao động, làm cho các em không có thời gian học tập ở nhà như soạn bài, học bài cũ, do đó khi đến lớp việc tiếp thu bài mới rất khó khăn, không làm được bài kiểm tra, lo lắng sợ sệt khi thầy cô giáo kiểm tra bài cũ .. từ đó thua sút bạn bè và phát sinh tâm lí chán học dẫn đến bỏ giờ trốn học, bỏ học.

             Ảnh hưởng  do gia đình chỉ lo làm ăn, không quan tâm đến việc học của con cái . Nhiều gia đình vì kế sinh nhai, cả vợ chồng đều đi làm ăn xa, phó mặc con cái cho ông bà hoặc chị em chăm sóc lẫn nhau, một số HS chưa tự giác và thiếu sự quản lí chặt chẽ của người lớn nên nảy sinh những tư tưởng không lành mạnh, từ đó ham chơi mà trốn học, bỏ học .

          b. Nguyên nhân về phía  nhà trường.

          Đây là ngôi nhà thứ hai của các em, nơi để phụ huynh gởi gắm niềm tin vào việc giáo dục con em của họ, từ đây các em được học tập, được hiểu biết, được lớn lên về mọi mặt. Nhưng để đạt được đúng như điều vừa nêu cũng không phải là dễ, trong thực tế cũng có một vài trường chưa thực hiện được chức năng là ngôi nhà thứ hai của các em, bởi vẫn còn đâu đó có những thầy cô giáo chưa nhiệt tình, chưa thật sự yêu nghề, chưa có tâm huyết với sự nghiệp giáo dục nên chưa nhiệt tình với các em, chưa thật sự là nơi đáng tin cậy. Cũng có một vài thầy cô giáo do cách cư xử chưa phù hợp  xúc phạm học sinh, đối xử thiếu công bằng với các em, ngại khó khi phải giáo dục những em cá biệt, cáu giận, sĩ nhục học sinh... đã làm mất lòng tin ở  các em, tạo ra một khoảng cách không đáng có giữa thầy và trò và chính điều này đã dẫn đến biểu hiện  tiêu cực từ phía HS.

c. Nguyên nhân về phía  môi trường xã hội.

          Ngoài môi trường gia đình và nhà trường ra, học sinh còn phụ  thuộc rất lớn vào môi trường xã hội. Hiện nay do sự phát triển kinh tế - xã hội, sự phát triển của mạng lưới thông tin hiện đại, sự du nhập của nhiều loại hình  văn hoá khác nhau đã ảnh hưởng không ít đến tầng lớp thanh thiếu niên. Các loại hình dịch vụ như Internet, bi da, caraoke... đã lôi kéo không ít học sinh vào đam mê những trò chơi vô bổ. Hiện tượng học sinh trốn học để chơi điện tử, bi da, đánh bạc... là chuyện thường ngày, có cả em hết tiền nảy sinh hành vi trộm cắp, cướp giật.

d. Nguyên nhân chủ quan về phía  bản thân các em.

            Những HS cá biệt ta thường gặp phần lớn là những em có năng lực học tập yếu kém, điều đó cũng hoàn toàn dễ hiểu bởi nhận thức của các em kém thì làm sao có hành động tốt được. Việc hạn chế trong tiếp thu kiến thức của các em cũng dẫn đến sự lười biếng, chán nản, muốn phá phách, nhất là đối với HS nam. Xét ở một khía cạnh khác thì cũng có thể các em vì tự ái về sự chê cười của thầy cô và bè bạn  hoặc các em muốn thầy cô chú ý mình hơn chẳng hạn, chính vì thế mà các em có những hành động vượt ra khỏi những quy định của trường, của lớp.

       Từ việc nghiên cứu các dạng HS cá biệt và những nguyên nhân dẫn đến tình trạng ấy, tôi tìm ra những phương pháp tối ưu để từng bước cảm hoá giáo dục các em. Sau đây là một vài kinh nghiệm của bản thân trong việc giáo dục HS cá biệt mà tôi muốn trao đổi cùng đồng nghiệp qua đề tài này:

       4. Biện pháp:  

- Ngoài việc đẩy mạnh các hoạt động giáo dục thông qua các tiết sinh hoạt lớp, sinh họat Đội, 15 phút đầu giờ, các hoạt động ngoại khoá ...để giáo dục hạnh kiểm học sinh. Tuy vậy đối với học sinh cá biệt ngoài những biện pháp giáo dục chung, GVCN  cũng cần có biện pháp giáo dục đặc thù.

 Việc giáo dục các đối tượng học sinh cá biệt không đơn thuần là nhìn nhận những biểu hiện bên ngoài của các em mà cần phải tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến các hành động thiếu chuẩn xác, khi đã xác định được nguyên nhân chúng ta  mới tìm ra biện pháp giáo dục phù hợp.

- Giáo dục HS thông qua giờ sinh hoạt lớp :

   Để cho HS nắm bắt được việc đánh giá xếp loại hạnh kiểm (HK) tức là những chuẩn mực các em đạt được trong quá trình rèn luyện hạnh kiểm của mình,  giáo viên cần phải thông báo cho các em biết được các mức độ xếp loại HK ( tốt, khá, trung bình, yếu ) theo Thông tư 58 . Hiểu được thì các em sẽ tránh được vi phạm mà các em mắc phải, để rồi các em khỏi phải bị xếp loại HK yếu, khỏi phải  liệt vào danh sách HSCB

          Tổ chức cho HS thảo luận nội qui nhà trường và hướng dẫn cho các em thực hiện nội qui, có chế độ khen chê công bằng, khách quan .

          Trong buổi chào cờ đầu tuần, cần phải đánh giá nhận xét chu đáo, nêu gương người tốt, việc tốt để các em noi theo, hạn chế những vi phạm nội qui lớp học , trường học .

- Phối hợp với các Đoàn thể và các lực lượng khác trong xã hội: Hiện nay ở địa phương đã hình thành các khu dân cư và nhiều nơi đã xây dựng khu dân cư, thôn văn hóa, đó là điều kiện tốt để các Đoàn thể cùng với nhà trường, qua đó giáo dục HS. Các đoàn thể, chính quyền địa phương giúp cho các thành viên xây dựng gia đình văn hóa, hạn chế tình trạng cha mẹ bỏ mặc con cái đi làm ăn, những mối bất hòa trong gia đình dần dần chấm dứt, từ đó cha mẹ sẽ có điều kiện chăm sóc giáo dục con cái tốt hơn .

          - Dùng phương pháp kết bạn : Thường lứa tuổi HS dễ bị ảnh hưởng những thói hư tật xấu nhưng cũng dễ tiếp thu những điều hay lẽ phải, dễ hòa mình vào những trò chơi có tính tập thể, tính giáo dục cao . Do đó GVCN nên phân công một nhóm bạn tốt, cùng hoàn cảnh, cùng sở thích, uớc mơ ... sinh hoạt, học tập với đối tượng này dần dần lôi kéo các em hòa nhập vào các cuộc chơi bổ ích, từ đó xóa bỏ các mặc cảm là HS hư  hỏng để rồi cùng với các thành viên trong lớp xây dựng tập thể vững mạnh .

Mặt khác, thông qua nhóm bạn tốt, GVCN giao cho HSCB thực hiện một số công việc, tạo những điều kiện để những HS này hoàn thành và động viên khích lệ các em để các em xóa những tự ti, mặc cảm là HSCB để hòa mình với bạn bè. Ngoài ra có thể vận động gia đình của nhóm bạn tốt tham gia vào việc giúp đỡ những HS này bằng cách tạo cho các em tâm lý xem gia đình của bạn như gia đình mình, tạo điều kiện cho các em cùng tham gia học tập với con em mình để tách dần ra khỏi nhóm bạn chưa ngoan. Việc làm này  là một cố gắng trong đó vai trò của GVCN rất quan trọng và sự tham gia của Hội PHHS là rất cần thiết .

         -  Biện pháp giáo dục bằng tâm lý:

          Quan hệ thầy trò vốn là mối quan hệ tách biệt từ ngàn xưa. Trong nền giáo dục hiện tại, quan hệ đó đã được thay đổi, thầy trò ngày nay có tình cảm thân mật gắn bó hơn, có như vậy thì chúng ta mới thực hiện tốt được nhiệm vụ giáo dục toàn diện được. Bởi có quan hệ gần gũi thì mới biết được những tâm tư nguyện vọng của các em chúng ta mới có những biện pháp giáo dục thích hợp được.

          Đối với học sinh cá biệt việc gần gũi với các em quả là một vần đề không đơn giản, nếu GVCN thiếu tế nhị một chút thì khó mà có thể gần gũi với các em được, chẳng hạn thường xuyên phê bình, dùng nhiều lới xúc phạm đến các em ... đều có thể làm tổn thương đến mối quan hệ này. Hơn nữa vì các em thường xuyên vi phạm nên các em càng lẩn tránh tiếp xúc với giáo viên nhất là giáo viên chủ nhiệm lớp.

          Để thấy được hết cá tính của học sinh, GVCN cần tạo đựơc mối quan hệ gần gũi với các em, thật sự là  chỗ dựa đáng tin cậy nhất sau cha mẹ của các em. Chú ý khi giao tiếp với các em ta phải luôn cởi mở, chân tình, vui vẻ dễ cảm hóa được các em, khi có được mối quan hệ tốt các em sẽ thổ lộ những tâm tư tình cảm với GVCN mà không một chút ngần ngại. Những lời khuyên răn dạy bảo của chúng ta sẽ có tác dụng lớn đối với các em.

          Ví dụ: Em Huỳnh Kim Nhí  em học rất yếu là học sinh ở lại lớp qua tìm hiểu tôi biết được gia đình em ấy rất khó khăn, em thường phụ giúp gia đình kiếm thêm tiền mà không chú ý đến học tập, kết quả thấp thường xuyên không thuộc bài thầy cô hay khiển trách làm em không màn đến học tập. Để biết rỏ hoàn cảnh của em như thế tôi đã dành thời gian để tiếp cận trao đổi tâm tình với em. Từ đó tôi đã động viên em học tập không thể khuất phục trước hoàn cảnh khó khăn. Mà chúng ta phải có quyết tâm và nghị lực vươn lên phải cố gắng và hết sức cố gắng mới có được thành công. Rồi tôi lại liên hệ thực tế một số tấm gương học tốt có hoàn cảnh không hơn gì em. Mỗi người sinh ra  không phải ai cũng có hoàn cảnh tốt đẹp, bản thân em có điều kiện không bằng bạn thì em cần phải cố gắng nhiều hơn bạn để rèn luyện ý chí  nghị lực của mình vươn lên từ trong gian khó. Đó là những lời tôi đã động viên em, ngoài ra tôi còn tạo điều kiện thuận lợi trong học tập cho em bằng cách khuyến khích tinh thần học tập, gọi em trả lời những câu hỏi dễ, biểu dương sự tiến bộ của em trước lớp. từ đó trở đi tôi có sự quan tâm hơn đối với  em và thường xuyên động viên em học tâp. Kết quả cho tôi thấy em có sự tiến bộ, có sự cố gắng trong học tập và cuối năm em đã đạt được học sinh trung bình.

Như trường hợp em Hồ Trọng nhân, em được cha mẹ quan tâm luôn tao điều kiện thuận lợi cho em trong học tập, nhưng do sự lôi kéo của bạn bè em đã tham gia vào việc chơi game, nhiều lần bỏ tiết  tuy rằng có nhắc nhỡ trước lớp nhưng em vẫn không khắc phục. Rồi tôi lại tiếp cận trao đổi, trò chuyện với em, phân tích cho em thấy nỗi nhọc nhằn, vất vả và sự lo lắng của cha mẹ dành cho em trông đợi  kết quả, nổ lực học tập của em vậy mà chính em lại là người phá vỡ kỳ vọng, sự trông đợi của cha mẹ vào em một cách không thương tiếc, em có thể làm như vậy sao. Khi nghe tôi nói  em như không nói nên lời, trên nét mặt em có sự hối hận. Từ đó trở đi em không còn tham gia vào trò chơi vô bổ đó nữa mà tập trung vào việc học tập.

- Biện pháp  giáo dục bằng  tập thể :

          Ở tuổi các em, bạn bè có một vị trí rất lớn trong mối quan hệ xã hội của các em, thường ở lứa tuổi này các em chưa ý thức được việc nào là cần thiết hơn, chính vì thế đa phần trong quan hệ với thầy cô giáo các em thường có biểu hiện bao che cho nhau, nhất là những khi đề cập tới các đối tượng học sinh cá biệt, mặc dù biết việc làm của bạn là sai, tuy vậy khi hỏi đến phần lớn các em đều trả lời một câu chung nhất( không biết) đối với những em có quan hệ gần gũi với HS cá biệt, cũng có thể các em ngại không dám nói ra sự thật vì sợ sự đe doạ của các bạn... Nhưng phải nói rằng tất cả những suy nghĩ, những việc làm của các em cá biệt thì chính các em học sinh cùng lớp, cùng khối là biết rõ nhất.

          Về vấn đề này GVCN cần khéo léo trong cách điều tra, có thể là điều tra bằng cách giao nhiệm vụ theo dõi tìm hiểu cho ban cán sự lớp hoặc một đối tượng HS đáng tin cậy nhất  nào đó và sẽ trao đổi với các em bằng cách bảo mật thông tin. Thường thì những em này sẽ cung cấp cho chúng ta nguồn tin chính xác nhất.

          Sau khi nắm được thông tin, phân tích tình hình, tôi hướng dẫn các em gần gũi và giúp đỡ bạn, nên tạo được quan hệ tốt và nhất là tạo cho những em cá biệt có niềm tin với mình.  Phải nói rằng  trong quan hệ bạn bè các em sẽ bộc lộ rõ cá tính không e ngại. Tôi thường xuyên giữ mối quan hệ với các em này  tìm hiểu những khó khăn khi phải thuyết phục HS cá biệt để tháo gở khó khăn cho các em, thường xuyên cung cấp biện pháp xử lý kịp thời những biến động của các đối tượng và động viên các em, tạo cho các em có niềm tin thuyết phục, giúp đỡ học sinh cá biệt tiến bộ.

          -  Kết hợp với phụ huynh học sinh:

          Có thể trao đổi qua các cuộc họp phụ huynh học sinh chung của lớp, GVCN báo cáo kết quả rèn luyện của từng em và đó chính là biện pháp không thể tách rời người giáo viên trong quá trình làm công tác chủ nhiệm cũng như vừa rồi  mấy tuần trước khi họp phụ huynh, việc thực hiện đồng phục của lớp tôi chưa nghiêm túc, vẫn còn một số em vi phạm mặc dù tôi cũng đã nhắc nhở nhiều lần mà các em vẫn chưa thực hiện được một cách triệt để, em này khắc phục thì lại em khác vi phạm. Đến khi trường tổ chức họp phụ  huynh đầu năm tôi mới phối họp với phụ huynh và tôi nói với phụ huynh rằng. Quý phụ huynh ai cũng muốn con em mình học tốt, học giỏi thì trước tiên phải giáo dục các em thực hiện tốt nội quy trường lớp, có làm tốt được điều đó thì các em mới có thể học tốt được vì đó là việc làm đơn giản và dể thực hiện nhất. nếu em nào không thực hiện được điều này thì chắc chắn rằng không thể học tốt được. Khi tôi nói xong thì được tất cả phụ huynh nhiệt tình ủng hộ và họ hứa quan tâm nhiều hơn        

về con em họ. Quả nhiên tình hình lớp sau đó có sự thay đổi và triển biến tốt hơn. Riêng những em vi phạm nhiều lần có thể mời phụ huynh các đối tượng này ở lại để trao đổi riêng, tránh sự mặc cảm của phụ huynh.

          Có thể trao đổi qua việc đến thăm gia đình học sinh. Thường học sinh cá biệt thì lại có phụ huynh cá biệt ; một là không quan tâm đến việc học của con em, hoặc không dám đối diện với sự thật về những sai phạm của con mình...thường những phụ huynh này ít tham gia vào các cuộc họp chung kể cả những lúc có giấy mời riêng cùng không đến. Đối với đối tượng này GVCN cần nhiệt tình hơn, có thể đến thăm gia đình để tìm hiểu điều kiện sinh hoạt của gia đình và nắm được tình hình của các em ở nhà, thường những đối tượng này họ ngại nói những điều sai của con em họ vì thế tôi tổng hợp những điểm tốt mà các em có được dù đó chỉ là một việc không đáng kể để khen ngợi các em, sau đó tôi lồng một vài khuyết điểm của các em; tránh nêu hoàn toàn hoặc một loạt khuyết điểm thì phụ huynh sẽ có sự mặc cảm, hoặc nảy sinh sự tiêu cực, buông xuôi, ngại nói ra những điều mà ta cần tìm hiểu, trao đổi.

          Có thể trao đổi bằng phiếu liên lạc. Ở lớp tôi quy định mỗi em có một sổ liên lạc giữa phụ huynh HS và GVCN lớp. Để tránh trường hợp các em giả mạo việc nhận xét vào sổ, đầu năm tôi yêu cầu phụ huynh ghi đầy đủ thông tin và ký tên vào sổ, nộp cho GVCN, hằng tuần có việc cần thiết liên hệ với phụ huynh, GVCN sẽ ghi vào sổ để các em đem về trình với phụ huynh vào ngày thứ bảy và nộp lại cho GVCN vào thứ hai. Cách làm này cũng có thể thường xuyên trao đổi với phụ huynh và kịp thời giáo dục, chấn chỉnh những sai phạm của các em.

          - Lập danh sách theo dõi quá trình tiến bộ của các em, nhằm đạt hiệu quả giáo dục cao và sử dụng biện pháp cho phù hợp với mức độ tiến bộ của học sinh đồng thời cũng cho GVCN năm sau dễ dàng nắm bắt tình hình học sinh của lớp mình vừa tiếp nhận.

          -  Kết hợp giáo dục qua giáo viên bộ môn:

          Như phần trình bày nguyên nhân trên, một phần biểu hiện cá biệt của các em là do quan hệ giữa giáo viên và học sinh chưa tốt, có em có những phản kháng đối với những hành động quá đáng của một vài giáo viên. ví dụ như có GV  dùng những lời quá nặng nề trong việc nhận xét HS  không thuộc bài cũ, không hiểu được bài hay có những biểu hiện áp đặt, thiếu công bằng ... Để xác định chính xác cá biệt của HS từ nguyên nhân này hay không, tôi thăm dò hỏi tất cả giáo viên dạy bộ môn của lớp để có biện pháp giáo dục thích hợp và cũng từ đó tôi có thể góp ý ngay với GV trong việc cần phải tôn trọng và công bằng trong đối xử với HS .

          Cũng có thể do tính cách cá biệt của các em, ở mỗi môn học em có một biểu hiện cá biệt khác nhau, tôi tổng hợp các ý kiến để xác định nguyên nhân cơ bản.

          Từ việc trao đổi trên tôi tìm ra những ưu điểm của các em để động viên đồng thời lồng vào từng chút một những khuyết điểm của các em để nhắc nhở khắc phục.

                   .

-  Kết hợp với các ban ngành, các bộ phận trong và ngoài nhà trường:

           Kết hợp với tổ chức Đội thiếu niên:

          Đây là tổ chức chuyên về mảng  giáo dục hạnh kiểm HS. Tổ chức này có ban chỉ huy liên chi đội, có đội sao đỏ thường xuyên theo dõi các hoạt động của toàn trường và từng lớp học, có một tổng phụ trách Đội chuyên trách tổ chức các hoạt động Đội và kịp thời xử lý những vi phạm của HS, hơn thế nữa có phong trào thi đua làm đòn bẩy nên thường các biện pháp luôn đạt hiệu quả  giáo dục cao.

          Một số GVCN lớp ngại trong việc khai báo những sai phạm của HS lớp mình vì sợ ảnh hưởng đến kết quả thi đua của lớp, nhưng với tôi việc kết hợp với tổ chức Đội là một biện pháp giáo dục có  hiệu quả rất cao trong công tác giáo dục hạnh kiểm HS.

           Đối với đội cờ đỏ: tôi yêu cầu các em ghi lại tên của tất cả những em vi phạm - có như vậy thì tôi mới kịp thời có được thông tin và xử lý dứt điểm những vi phạm đựơc.

           Đối với các em ban chỉ huy liên chi đội - đội phát thanh măng non: Tôi thường xuyên cung cấp những cá nhân điển hình của lớp đưa vào các bản tin hằng ngày để tuyên dương khen ngợi, khích lệ tinh thần các em.

           Với tổng phụ trách Đội: tôi thường xuyên giữ mối quan hệ chặt chẽ. Tôi thường xuyên kết hợp các biện pháp giáo dục theo kiểu vừa đấm vừa xoa: đối với những đối tượng học sinh cá biệt tôi sử dụng biện pháp cứng rắn bên cạnh đó tôi nhờ tổng phụ trách đội động viên, những em tôi dùng biện pháp mềm mỏng thuyết phục tôi lại nhờ TPTĐ có biện pháp cứng rắn hơn, cũng có lúc kết hợp cả hai cùng chung biện pháp, ở những lúc này thì chúng tôi kết hợp chặt chẽ hơn về khâu theo dõi và các luồng thông tin về đối tượng học sinh cá biệt.

          Đề nghị TPT Đội tham mưu với chính quyền nhà trường và công an xã phối hợp tổ chức giáo dục các đối tượng học sinh cá biệt.

          - Đối với bộ phận chuyên môn:

          Tôi đề nghị nhà trường thành lập lớp phụ đạo cho HS yếu, GVCN có trách nhiệm vận động để các em tham gia hoc, thường xuyên theo dõi, động viên. Bộ phận chuyên môn theo dõi và có đề nghị xử lý những em không tham gia đầy đủ các buổi học cũng như vô kỷ luật trong khi tham gia học.

       * kết quả nghiên cứu

          Qua sự cố gắng nỗ lực của bản thân, nhiều năm qua trong công tác chủ nhiệm tôi luôn vận dụng linh hoạt các biện pháp trên và cũng đã thu được kết quả rất khả quan :

          - Đầu năm có 10 HS hạnh kiểm khá đến cuối năm chỉ còn 3 HS hạnh kiểm khá, 7 em đạt hạnh kiểm tốt và có học lực trung bình.

          - Các lớp được tôi chủ nhiệm các em đều tham gia tốt, tích cực tham gia các hoạt động của trường của Đội

          - Không có hiện tượng HS phải đưa ra hội đồng kỷ luật nhà trường.

          - Quan hệ thầy trò, bạn bè ngày càng được thắt chặt.

          - Uy tín nhà giáo được nâng cao, tạo được niềm tin trong phụ huynh học sinh.

        Qua quá trình thực hiện tôi rút ra được một số kinh nghiệm như sau:         Muốn giáo dục tốt các đối tượng HS cá biệt giáo  viên chủ nhiệm cần phải:

          - Điều tra nắm rõ nguyên nhân của các hiện tượng cá biệt.

          - Nắm rõ tâm lý của từng  đối tượng để đề ra biện pháp thích hợp.

          - Khi tiến hành các biện pháp giáo dục cần tránh việc nêu tất cả những khuyết điểm ra cùng một lúc hay nôn nóng muốn giải quyết được tất cả những sai phạm của các em cùng một lúc mà nên phân thời gian và chọn ra những sai phạm mang tính cấp bách hay cơ bản thì giải quyết trước.

          - Không yêu cầu quá cao , nên có sự thông cảm chia sẽ với các em.

          - Luôn tạo mối quan hệ gần gũi, cảm hoá các em.

          - GVCN  cần biết kết hợp được nhiều tác nhân phối hợp giáo dục.

          - Lập bảng theo dõi tình hình HSCB của lớp.

III.  Kết luận:

          Giáo dục học sinh cá biệt là một việc làm khó khăn và phức tạp, đòi hỏi người giáo viên luôn có sự nhiệt tình, năng động, sáng tạo. Tất cả sự cố gắng và nỗ lực của chúng ta sẽ là cái chìa khoá cho các em bước sang một cuộc đời mới với sự nhìn nhận tích cực về thực tế và có ý thực rèn luyện để đạt tiêu chuẩn của con người mới xã hội chủ nghĩa.

          Trên đây là một vài kinh nghiệm nho nhỏ của bản thân trong quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp. Trong phần trình bày chắc hẳn không tránh khỏi sai sót, rất mong nhận được sự góp ý của  các bạn đồng nghiệp và ban giám khảo. Xin chân thành cám ơn.      

     * Kiến nghị:

  - Lãnh đạo các cấp chính quyền có hướng tích cực hơn về mặt giáo dục học  sinh cá  biệt .

  - Tăng cường tiết ngoại khóa về giáo dục đạo đức học sinh

  - Nhà trường kết hợp với chính quyền để giáo dục học sinh cá biệt

  - Tổng phụ trách đội, Ban giám hiệu, phụ huynh kết hợp với giáo viên chủ nhiệm để cùng giáo dục  các em .

            - GVCN năm sau kết hợp với GVCN năm trước về tình hình HSCB.     

            - GVBM cũng có trách nhiệm hơn trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh.            

Vĩnh Mỹ A, ngày 13 tháng 01 năm 2015

                                                         Người viết

Nguyễn Thùy Linh

Sư tầm: NVK