Hệ thống giáo dục của nước Pháp được chia ra ba cấp:

- Giáo Dục Bậc Tiểu Học

- Giáo Dục Bậc Trung Học

- Giáo Dục Bậc Đại Học

Nước Pháp cấp ba loại văn bằng và được các nước trong Cộng Đồng Âu Châu công nhận:

- Bằng hành nghề hay bằng cử nhân  (License hay License Professionnelle)

- Bằng Thạc Sĩ (Master)

- Tiến Sĩ (Doctorat)

Mặc dù người Pháp có thể lui về thời các hoàng đế Napoleon để tìm lại nguồn gốc của sự phát triển giáo dục, thực sự nền giáo dục hiện đại của Pháp bắt đầu từ thế kỷ 19. Jules Ferry, một luật sư thời ấy, đã giữ chức Bộ Trưởng Giáo Dục trong thập niên 1880 và được cho là cha đẻ của nền giáo dục Pháp hiện đại. Ông đã bắt buộc các trẻ em từ 6 tới 12 tuổi không kể gái hay trai, đều phải đi học. Ông cũng ban hành những biện pháp để biến giáo dục công trở thành định chế của đất nước, miễn phí và không mang tính chất thần quyền. Với những cải cách này và do những bộ luật mới vốn được gọi là những luật Jules Ferry và những  điều luật khác, nền Đệ Tam Cộng Hòa Pháp đã loại bỏ phần lớn những luật Falloux của 1850-1851, vốn cho giới tu sĩ rất nhiều quyền hạn.

Tất cả các chương trình giáo dục ở Pháp đều do Bộ Giáo Dục Quốc Gia điều động và quản lý. Đứng đầu là Bộ Trưởng Bộ Giáo Dục, một trong những bộ trưởng hàng cao cấp nhất trong nội các. Giáo viên và giáo sư trong hệ thống giáo dục Pháp là những công chức. Ngay cả giáo sư đại học và những nhà nghiên cứu cũng được nhà nước thâu nhận và trả lương.

Ở cấp tiểu học và trung học, nhà nước Pháp cho ra một chương trình giáo dục đồng đều cho mọi học sinh, mọi cấp lớp như nhau. Các chương trình giáo dục này được áp dụng cho các trường công lập, bán công hay những cơ sở giáo dục hoàn toàn được cấp ngân sách của nhà nước. Tuy vậy, có tất cả 6 phân bộ chuyên biệt mà các học sinh có thể chọn lựa. Các nhà giáo dục Pháp phải theo dõi và áp dụng những chương trình học trong Bộ Bulletin officiel de l’education nationale, de l’enseignement  supérieur et de larecherche để tuân thủ.

Độc giả có thể tìm thấy tài liệu này trong trang mạng chính thức của Bộ Giáo Dục Pháp (http://www.education.gouv.fr/bo/default.htm). Các trường học khai giảng bắt đầu đầu tháng Chín và bế giảng vào đầu tháng Bảy. Vào tháng Năm, các trường cần nhiều thì giờ để tổ chức kỳ thi tốt nghiệp phổ thông (Baccalauréat). Ở những phân bộ dành cho lãnh thổ nước ngoài và lãnh thổ Pháp, lịch trình học của trường được ấn định bởi vị lãnh đạo giáo dục khu vực.

Những ngày lễ chính được nghỉ học của nền giáo dục Pháp được chia như sau:

- Lễ Các Thánh (la Toussaint) học sinh được nghỉ một tuần rưỡi khoảng cuối tháng Mười, và bắt đầu đầu tháng Mười Một;

- Giáng Sinh (Noel), hai tuần khoảng ngày Giáng Sinh và Tân Niên;

- Nghỉ mùa đông (hiver) hai tuần bắt đầu giữa tháng Hai;

- Nghỉ mùa xuân (printemps) hay là Lễ Phục Sinh (Pâques), hai tuần bắt đầu từ giữa tháng Tư;

- Nghỉ Hè (été), hai tháng bắt đầu từ đầu tháng Bảy.

Bậc Tiểu Học

Việc học ở nước Pháp là bắt buộc bắt đầu từ 6 tuổi, năm đầu tiên của bậc tiểu học. Nhiều phụ huynh cho con học sớm hơn lúc 3 tuổi và sau đó đưa lên học mẫu giáo trong vùng phụ cận. Nhiều gia đình còn gởi các em som một năm, tức là lúc mới 2 tuổi, mà thực tế là những trường giữ trẻ (day care). Dù vậy khi các em học năm cuối trong trường tiền mẫu giáo này, các em đã được đọc hiểu. Sau những lớp tiền mẫu giáo, các em tiến lên học tiểu học, chính ở năm đầu tiên học này là các em sẽ học những năng khiếu cơ bản về đọc và viết. Cũng giống như đa phần các hệ thống giáo dục khác, các học sinh học tiểu học chỉ có một thầy cô đứng lớp, hay chỉ là hai. Giáo viên này sẽ dạy toàn bộ chương trình cấp lớp cho các em như Pháp Văn, toán, khoa học và khoa học nhân bản…

Các trường công lập không dạy về tôn giáo. Ý niệm dân sự là những điều cần phải có trong nền giáo dục công, vì thế học sinh còn có những lớp về công dân giáo dục về nền Cộng Hòa Pháp, vai trò của đất nước, tổ chức và ba điều quan yếu trong đời sống tinh thần dân tộc Pháp: Tự Do, Bình Đẳng và Huynh Đệ. Vào năm 2004, chính phủ Pháp ra đạo luật cấm mọi hình tượng tôn giáo ở trường học và những nơi công cộng với dụng ý là để tạo một tinh thần khoan thứ và chấp nhận giữa những sắc dân sống trên nước Pháp.

MTL