Một số giải pháp hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh tiểu học theo Thông tư 30

Năm học 2014 -2014, ngành giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) đã có nhiều giải pháp học tập, quán triệt, tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết, nội dung đổi mới được thực hiện từ Bộ GD&ĐT cho tới mỗi cơ sở giáo dục; từ đổi mới công tác quản lý, dạy học, đổi mới chương trình, sách giáo khoa, hình thức sinh hoạt chuyên môn... và đặc biệt là đổi mới trong công tác kiểm tra, đánh giá, xếp loại học sinh. Đối với bậc tiểu học, việc đổi mới cách đánh giá học sinh được thể chế theo quy định tại Thông tư số 30/2014/TT-BGDĐT ngày 28/8/2014 của Bộ trưởng . Đây cũng là nội dung thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân, báo chí cũng như ngành giáo dục và đào tạo.

Việc đánh giá theo Thông tư 30 đòi hỏi người giáo viên phải điều chỉnh, đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động dạy học, hoạt động trải nghiệm ngay trong quá trình dạy học và kết thúc mỗi giai đoạn dạy học, giáo dục; kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh để động viên, khích lệ và phát hiện những khó khăn chưa thể tự vượt qua của học sinh để hướng dẫn, giúp đỡ; đưa ra nhận định phản ánh đúng những ưu điểm nổi bật, những hạn chế của mỗi học sinh để có giải pháp kịp thời nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động học tập, rèn luyện của học sinh; góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học.

Bài viết sau tác giả xin được chia sẻ về một số giải pháp hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh tiểu học đã áp dụng tại Trường TH Mai Trung số 2, Hiệp Hòa.

Trong năm học vừa qua, khi thực hiện đánh giá theo Thông tư 30, giáo viên nhà trường đã mạnh dạn đổi mới, áp dụng các phương pháp kĩ thuật dạy học tích cực vào dạy học từ khâu thiết kế bài học sao cho học sinh có nội dung làm việc cá nhân, có nội dung làm việc nhóm để các em có cơ hội được thảo luận, chia sẻ. Việc bố trí bàn ghế theo nhóm cũng giúp các em học tập, giao tiếp thuận lợi hơn. Trong quá trình tổ chức hoạt động học tập, giáo dục, giáo viên dành nhiều thời gian hơn để quan sát do đó đã kịp thời phát hiện những cố gắng, tiến bộ của học sinh để động viên, khích lệ và phát hiện những khó khăn chưa thể tự vượt qua của học sinh để hướng dẫn, giúp đỡ.

Việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học nêu trên bước đầu hình thành các năng lực, phẩm chất cần thiết cho học sinh như: năng lực tự học, giao tiếp, hợp tác, tự trọng, tự tin, tính kỉ luật...

Tuy nhiên, khi thực hiện đánh giá theo Thông tư 30, nhất là ở hai nội dung năng lực và phẩm chất, giáo viên nhà trường thường gặp những khó khăn như: khó khăn trong các bước thực hiện; khó khăn trong việc xác định các biểu hiện chính giúp cho việc nhận xét về năng lực và phẩm chất của học sinh tiểu học; khó khăn trong việc đưa ra nhận định; cách ghi nhật ký đánh giá của giáo viên và nhật ký tự đánh giá đối với học sinh; cách phối hợp với gia đình và cộng đồng, huy động cả xã hội cùng tham gia vào quá trình giáo dục học sinh... đặc biệt là làm thế nào để phát huy việc đánh giá của học sinh và đánh giá của phụ huynh học sinh, cộng đồng. Nghĩa là giáo viên chưa biết cách ghi nhận xét như thế nào, đánh giá vào thời điểm nào cho phù hợp; chưa xác định rõ được các nhóm năng lực để có nhận xét phù hợp hay là chưa xác định rõ cách ghi mức độ đạt được về kiến thức của học sinh. Một số giáo viên còn chưa linh hoạt, sáng tạo trong đánh giá. Và điều đặc biệt quan trọng là giáo viên chưa biết việc lựa chọn nội dung, phương pháp dạy học và tổ chức hoạt động như thế nào để tạo cơ hội cho học sinh hình thành phát triển năng lực phẩm chất.

Khi thực hiện Thông tư 30, giáo viên chưa thay đổi kịp thói quen từ đánh giá bằng điểm sang đánh giá bằng nhận xét; chưa được làm quen với kỹ thuật đánh giá mới nên còn nhiều lúng túng. Qua kiểm tra hồ sơ, có thể dễ nhận thấy cách ghi nhận xét của một số giáo viên còn chung chung, chưa chỉ ra được những điểm mạnh, điểm yếu về năng lực, phẩm chất để từ đó có biện pháp giáo dục phù hợp.

Nội dung đánh giá năng lực, phẩm chất đối với giáo viên từ trước tới nay chưa được quan tâm đúng mức. Trong giảng dạy, một bộ phận giáo viên vẫn chỉ quan tâm đến việc truyền đạt kiến thức lí thuyết, không tạo cơ hội cho học sinh được học tập thực sự.

Một số giáo viên chưa nắm chắc yêu cầu kỹ năng về sự hình thành và phát triển về phẩm chất, năng lực của học sinh tiểu học ở từng độ tuổi, từ đó không đưa ra được nhận định đúng hoặc lời khuyên về cá nhân một học sinh tiểu học.

Việc đánh giá năng lực, phẩm chất đồng thời cũng đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ cao hơn đối với mỗi giáo viên là phải tổ chức những hoạt động dạy học và giáo dục phù hợp để hình thành năng lực phẩm chất theo mục tiêu đề ra,trong khi trình độ năng lực của một bộ phận không nhỏ giáo viên còn hạn chế, chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết với nghề.

Khi dự giờ thăm lớp ở một số lớp, điều dễ nhận thấy là giáo viên chưa chú ý rèn học sinh các nền nếp như: sắp xếp sách vở đồ dùng, cách ăn mặc, chưa quan tâm và tạo cơ hội cho học sinh được trình bày ý kiến; còn làm thay, làm hộ học sinh nhiều việc. Các hoạt động trải nghiệm các em mới chỉ tham gia vào khâu thực hiện với một số lượng nhỏ học sinh trong lớp mà chưa được tham gia từ khâu chuẩn bị, dự đoán các tình huống nảy sinh và chưa có kết luận đánh giá về hoạt động đó.

Trước hết “Mỗi giáo viên tiếp tục phải nghiên cứu kỹ Thông tư 30, bằng sự trải nghiệm thực tế của mình, hãy phân tích, so sánh giữa cách đánh giá cho điểm trước đây, với đánh giá kết hợp cho điểm định kỳ với đánh giá thường xuyên bằng nhận xét, để hiểu sâu sắc ý nghĩa, tính ưu việt của sự thay đổi. Đặc biệt, lý giải cho được vì sao phải đổi mới đánh giá, nội dung cốt lõi của đánh giá mới là gì và điều quan trọng là nó mang lại lợi ích gì cho học trò? Bởi việc gì có lợi cho học trò, sẽ được sự ủng hộ của phụ huynh học sinh và xã hội. Ban đầu triển khai không tránh khỏi khó khăn, nhưng khó khăn mà giúp học sinh tiến bộ, có hứng thú học tập, học tốt hơn, thì khó mấy cũng quyết tâm làm” - Lời chia sẻ của Tiến sĩ Phạm Ngọc Định.

Cần tăng cường công tác tuyên truyền trong phụ huynh, công đồng về ý nghĩa, tính nhân văn của cách đánh giá mới. Giúp cha mẹ học sinh thay đổi thói quen mỗi khi trẻ đi học về hỏi: “Hôm nay con được điểm mấy?” sang cách quan tâm khác “Ở trường hôm nay có gì vui không?”; “Hôm nay con tham gia học tập, hoạt động nào?”; “Con giúp đỡ bạn được những việc gì?”; “Ở trường con tự làm được những nhiệm vụ gì?”...

Việc phối hợp với cha mẹ học sinh không chỉ giúp giáo viên có thêm nguồn thông tin bổ ích khi đánh giá các năng lực, phẩm chất mà còn gắn kết trách nhiệm giữa nhà trường và gia đình.

Thay đổi thói quen từ cách đánh giá từ chấm điểm sang nhận xét là việc khó, do vậy nhà trường cần có những buổi sinh hoạt chuyên đề để giáo viên có thời gian trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm cùng đồng nghiệp.

Để có được bộ hồ sơ là minh chứng của sự tiến bộ trong quá trình và kết quả học tập, rèn luyện của học sinh, đồng thời là phương tiện liên lạc giữa học sinh, giáo viên, nhà trường và gia đình học sinh, giáo viên cần thu thập, xử lý rất nhiều nguồn thông tin. Do đó cần phối hợp giữa đánh giá của giáo viên với tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh cũng như của cha mẹ các em. Tác dụng giáo dục và phát triển cũng như mục đích điều chỉnh quá trình dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy học sẽ trở nên vô nghĩa nếu tiến trình này không được thực hiện chặt chẽ.

Để làm được điều này đòi hỏi mỗi giáo viên phải có hiểu biết cơ bản về nội dung chương trình của lớp học, cấp học. Mạnh dạn đổi mới cách thiết kế và tổ chức lớp học trong đó các hoạt động thực hành cần được thực hiện thường xuyên. Chuyển quá trình thuyết giảng một cách hình thức, áp đặt của người dạy thành quá trình tự học, tự tìm tòi, khám phá của người học.

Trong quá trình dạy học trên lớp, giáo viên có thể thực hiện theo trình tự:
- Giúp học sinh nắm được mục tiêu nhiệm vụ học tập;
- Tự mình giải quyết nhiệm vụ học tập;
- Khi gặp khó khăn mới trao đổi với bạn (khi đó nhóm học tập hình thành một cách tự nhiên theo nhu cầu của chính các em).
- Các bạn trong nhóm trao đổi bài kiểm tra cho nhau, nói cho nhau kết quả, cách làm của mình.
- Báo cáo kết quả học tập trước lớp cho các bạn và cô giáo.
- Thực hiện nhiệm vụ học tập mới.

Trong khi học sinh học, giáo viên chọn vị trí thích hợp quan sát thái độ, cử chỉ nét mặt để phát hiện em nào gặp khó khăn, kịp thời có biện pháp giúp đỡ. Nếu nhiệm vụ học tập là vấn đề khó với đa số học sinh, giáo viên mới hướng dẫn chung với cả lớp. Để học sinh thuận lợi trong trao đổi, tương tác, việc kê bàn ghế cần bố trí phù hợp, nên kê theo nhóm, học sinh ngồi đối diện với nhau.

Với cách tổ chức dạy học như vậy, cách đánh giá học sinh cũng được chuyển trọng tâm từ đánh giá "kết thúc", đánh giá "tổng kết" sang đánh giá quá trình, đánh giá "tiến trình"; chuyển đánh giá "bằng điểm số" sang đánh giá "bằng nhận xét".

Việc đánh giá quá trình phát triển, đánh giá sự tiến bộ mới là đánh giá thiết thực và hiệu quả nhất cho sự phát triển của mỗi học sinh.

Điều này đòi hỏi giáo viên phải thường xuyên quan sát, theo dõi cá nhân học sinh, nhóm học sinh trong quá trình học tập để có nhận định, động viên hoặc gợi ý, hỗ trợ kịp thời đối với từng việc làm, từng nhiệm vụ của mỗi cá nhân hoặc của cả nhóm học sinh.

Đồng thời giáo viên còn quan sát từng học sinh để kịp thời đưa ra những nhận định về một số biểu hiện của phẩm chất và năng lực của học sinh. Từ đó, động viên, khích lệ, giúp học sinh khắc phục khó khăn, phát huy ưu điểm và các tố chất riêng, sửa chữa khuyết điểm để ngày càng tiến bộ.

Hiện nay sách giáo khoa theo chương trình VNEN được thiết kế khá phù hợp, các nội dung, nhiệm vụ học tập cho cá nhân, nhóm, cả lớp khá rõ ràng. Tuy nhiên sách giáo khoa theo chương trình hiện hành không như vậy. Điều này đòi hỏi, mỗi giáo viên phải tâm huyết, đầu tư công sức để thiết kế các nhiệm vụ học tập thật linh hoạt, phù hợp với điều kiện của lớp.

Một là, nhà trường cần chủ động trong việc xây dựng thời khoá biểu để thực hiện chương trình dạy học.
Căn cứ để xây dựng thời khoá biểu cần thực hiện:

- Kế hoạch dạy học các môn được Bộ GD&ĐT quy định;
- Số lượng, tỷ lệ giáo viên trên lớp của nhà trường;
- Thông tư số 28 của Bộ GD&ĐT quy định định mức lao động của giáo viên phổ thông;
- Các điều kiện để tổ chức dạy học 2 buổi/ngày của nhà trường;

- Đảm bảo số tiết dạy học tối thiểu của từng môn học, từng khối lớp theo quy định của Bộ;
- Tăng số tiết học của từng môn đáp ứng nhu cầu học của học sinh đồng thời đảm bảo giáo dục toàn diện.
- Đảm bảo số tiết dạy tiêu chuẩn theo quy định về định mức lao động của giáo viên;
- Đảm bảo tính khoa học trong việc sắp xếp các môn trong từng buổi học, tránh nặng nề cho cả giáo viên và học sinh;
- Đảm bảo thời gian cho các hoạt động vui chơi, hoạt động ngoài giờ của học sinh.

Trên cơ sở xác định các căn cứ và nguyên tắc cơ bản, đồng thời căn cứ các thông tin về đội ngũ giáo viên, Hiệu trưởng chỉ đạo việc xây dựng thời khoá biểu.

Hai là, giao quyền tự chủ cho giáo viên trong quá trình giảng dạy.

Tự chủ trong việc xác định nội dung dạy học.

Căn cứ để xác định nội dung dạy học:
- Sách giáo khoa;
- Yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng của từng môn học với từng khối lớp, từng tiết dạy;
- Nhu cầu và khả năng tiếp thu của học sinh.

Theo quan điểm mới thì sách giáo khoa là phương tiện, là tài liệu giúp giáo viên và học sinh thực hiện chuẩn của chương trình.

Để xác định nội dung bài dạy, giáo viên được quyền chủ động, linh hoạt và phải thực sự sáng tạo để lựa chọn nội dung cho thật phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình. Giáo viên cần xác định những nội dung dạy học chung cho cả lớp nhằm đạt được yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng, đồng thời xác định nội dung dạy học riêng cho từng nhóm đối tượng. Với những nội dung không phù hợp với học sinh, giáo viên có thể chủ động thay thế bằng những nội dung khác trên cơ sở đảm bảo yêu cầu về kiến thức và kỹ năng. Với các bài tập có trong sách giáo khoa nhưng nội dung không gần gũi với học sinh có thể được thay thế bằng bài tập khác có độ khó tương tự nhưng gần gũi dễ hiểu hơn với các em.

Ba là, tự chủ trong việc lựa chọn phương pháp dạy học.

Việc lựa chọn phương pháp dạy học phụ thuộc vào năng lực, trình độ, sở trường của giáo viên và đối tượng học sinh. Trong quá trình dạy học, giáo viên được chủ động lựa chọn các hình thức dạy học, kết hợp các phương pháp dạy học sao cho học sinh tích cực tham gia bài học. Trong cùng một bài dạy hay một nội dung dạy học của cùng một tiết học, mỗi giáo viên lựa chọn phương pháp, hình thức dạy học khác nhau.

Bốn là, tự chủ về thời lượng dạy học.

Thời lượng dạy học được quy định cho từng môn học, tiết học chỉ mang tính tương đối. Trong quá trình dạy học, giáo viên được quyền chủ động tăng hoặc giảm thời lượng một số bài học trên cơ sở không tăng hoặc giảm tổng thời gian dạy học trong ngày.

Năm là, nâng cao năng lực tự chủ cho giáo viên trong việc thực hiện chương trình giáo dục.

Một số biện pháp nhằm nâng cao năng lực tự chủ cho giáo viên:
- Thực hiện tốt công tác đánh giá giáo viên hàng năm theo “chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học”, trên cơ sở đó xác định yêu cầu tự bồi dưỡng của từng giáo viên để đáp ứng các tiêu chí của chuẩn nhằm tư vấn định hướng công tác tự bồi dưỡng của mỗi giáo viên.
- Tổ chức hội thảo về nâng cao năng lực tự chủ trong việc thực hiện chương trình giáo dục. Giao cho giáo viên giỏi, giáo viên có năng lực chịu trách nhiệm trong việc đề xuất những cách làm hay để giáo viên cùng thảo luận và đi đến kết luận về biện pháp thực hiện.
- Tổ chức sinh hoạt chuyên môn với nội dung dự giờ dạy minh hoạ ở nhiều lớp khác nhau nhằm giúp giáo viên có thể học tập lẫn nhau, tạo điều kiện để từng người rút ra những kinh nghiệm cho riêng mình và vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo cho đối tượng học sinh của lớp mình.

Hoạt động ngoài giờ lên lớp có vai trò quan trọng trong việc giáo dục đạo đức, giáo dục truyền thống và hình thành nhân cách, rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh.

Giáo viên được chủ động trong việc bố trí thời gian, nội dung và hình thức hoạt động theo điều kiện của lớp, của trường.

Khi tổ chức hoạt động trải nghiệm, giáo viên cần lựa chọn những nội dung để học sinh cả lớp được tham gia; khuyến khích, động viên và tạo cơ hội để các em được tham gia bàn bạc từ khâu chuẩn bị đến khâu thực hiện và có viết thu hoạch cho bản thân sau mỗi hoạt động. Có làm như vậy, mới hình thành được ở các em năng lực phán đoán, óc tổ chức, năng lực tổng kết đánh giá cũng như các phẩm chất tự tin, tự chịu trách nhiệm, tinh thần hợp tác chia sẻ.

Nhà trường phối hợp với Tổng phụ trách Đội tổ chức các hoạt động chung cho học sinh theo khối lớp hay toàn trường. Những hoạt động này cần huy động sự tham gia của phụ huynh và cộng đồng để họ thêm hiểu và có những ý kiến đóng góp sát thực trong việc đánh giá học sinh.

Giáo viên cần mạnh dạn giao cho hội đồng tự quản thực hiện các nhiệm vụ quản lí lớp, duy trì tổ chức sinh hoạt lớp, giờ chào cờ đầu tuần; khuyến khích các em tích cực tham gia trang trí lớp, tự tổ chức các hoạt động vui chơi, đăng kí tham gia các câu lạc bộ, tránh làm thay, làm hộ học sinh. Giáo viên chỉ đóng vai trò là người tư vấn giúp đỡ. Làm như vậy các em mới có cơ hội bộc lộ khả năng của bản thân, rèn luyện các phẩm chất, năng lực cần thiết.

Đọc sách trong giờ ra chơi ở Trường Tiểu học Mai Trung số 2.

Đây là các phương pháp, kĩ thuật dạy học tương đối dễ áp dụng ở tiểu học, không đòi hỏi phải đầu tư nhiều phương tiện, đồ dùng học tập, song lại là cơ hội tốt để các em rèn tính hợp tác, kĩ năng chia sẻ, lắng nghe, óc tư duy, kĩ năng ra quyết định.

Học sinh học tập trong một giờ địa lí tại lớp 5B.

Đây là một phương pháp dạy học tích cực dựa trên thí nghiệm nghiên cứu, áp dụng cho việc giảng dạy các môn khoa học tự nhiên. "Bàn tay nặn bột" (BTNB) chú trọng đến việc hình thành kiến thức cho học sinh bằng các thí nghiệm tìm tòi nghiên cứu để chính các em tìm ra câu trả lời cho các vấn đề được đặt ra trong cuộc sống thông qua tiến hành thí nghiệm, quan sát, nghiên cứu tài liệu hay điều tra...

Với một vấn đề khoa học đặt ra, học sinh có thể đặt ra các câu hỏi, các giả thuyết từ những hiểu biết ban đầu, tiến hành các thí nghiệm nghiên cứu để kiểm chứng và đưa ra những kết luận phù hợp thông qua thảo luận, so sánh, phân tích, tổng hợp kiến thức. Ngoài việc chú trọng đến kiến thức khoa học, BTNB còn chú ý nhiều đến việc rèn luyện kỹ năng diễn đạt thông qua ngôn ngữ nói và viết cho học sinh.

HS lớp 5A trong tiết khoa học “Hỗn hợp” dạy theo phương pháp “Bàn tay nặn bột”.

Xét cho cùng, chất lượng giáo dục của nhà trường phụ thuộc vào chất lượng của mỗi giáo viên, năng lực chuyên môn của mỗi thầy cô lại phụ thuộc rất lớn vào việc học tập bồi dưỡng thường xuyên. Ở trường, sinh hoạt chuyên môn chính là nhằm giúp mỗi giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn cho bản thân.

Sinh hoạt chuyên môn(SHCM) là một quá trình các giáo viên tham gia vào các khâu từ chuẩn bị, thiết kế bài học sáng tạo, dạy thể nghiệm, dự giờ suy ngẫm và chia sẻ các ý kiến về những gì đã diễn ra trong việc học của học sinh. Đây là hoạt động học tập lẫn nhau, học tập trong thực tế, là nơi thử nghiệm và trải nghiệm những cái mới, là nơi kết nối lý thuyết với thực hành, giữa ý tưởng và thực tế. Trong quá trình học tập đó, giáo viên sẽ học được nhiều điều để phát triển năng lực chuyên môn mới. Cần tạo cho họ có động lực tham gia SHCM để học tập lẫn nhau, nâng cao năng lực chuyên môn. Cần cho giáo viên thấy được SHCM có mục đích chính là nâng cao chất lượng các bài học của học sinh. Để đạt được mục đích đó giáo viên cần biết: Học cách quan sát tinh tế, nhạy cảm của học sinh. Hình thành khả năng quan sát, phán đoán và phản ứng trước thông tin thu được về học sinh, đây là một năng lực mới đặc biệt quan trọng đối với giáo viên. Đào sâu hiểu biết về công việc của mỗi giáo viên, làm cho họ hiểu sâu, rộng hơn về học sinh, đồng nghiệp, về bản thân trước các yêu cầu luôn thay đổi trong hoạt động dạy học. Hình thành sự chấp nhận lẫn nhau giữa các giáo viên và giữa giáo viên với học sinh.

Một buổi SHCM chuyên đề về PPDH “Bàn tay nặn bột” của nhà trường.

Sau gần một năm học thực hiện, giáo viên nhà trường đã có sự thay đổi đáng kể trong nhận thức, và hành động. Giáo viên nhà trường cơ bản nắm vững cách đánh giá mới, đặc biệt là ở 2 nội dung đánh giá phẩm chất và năng lực. Lời nhận xét đã cụ thể hơn, chính xác hơn, qua đó đã động viên, khích lệ học sinh học tập tiến bộ. Trên lớp, cô giáo chỉ lỗi cụ thể, lựa cách hướng dẫn trò phù hợp nguyên tắc coi trọng động viên, khuyến khích để các em sửa sai, tiến bộ. Vì vậy, mối quan hệ giữa cô và trò cũng trở nên gần gũi, thân thiện hơn.

Bên cạnh đó, giáo viên thường xuyên và mạnh dạn trao đổi với đồng nghiệp về kinh nghiệm, kĩ thuật đánh giá.

Hầu hết giáo viên tích cực đổi mới PPDH từ khâu thiết kế đến việc tổ chức hoạt động trên lớp theo hướng hoạt động nhóm cộng tác; tăng cường tổ chức các hoạt động trải nghiệm nhằm tạo cơ hội cho học sinh nắm vững kiến thức theo chuẩn KTKN, rèn luyện các phẩm chất năng lực cần thiết như kĩ năng tự học, kĩ năng lắng nghe, chia sẻ, hợp tác. Tích cực vận dụng PPDH “Bàn tay nặn bột” trong dạy học môn TNXH lớp 1,2,3 và khoa học lớp 4,5.

Mối quan hệ giữa phụ huynh với giáo viên, phụ huynh với nhà trường gắn bó hơn, thường xuyên hơn. Nhiều phụ huynh chủ động trao đổi chia sẻ với giáo viên về tình hình học tập, rèn luyện của con em ở nhà. Phụ huynh không ngại khi đến trường vì sợ con bị điểm kém. Rất nhiều phụ huynh tích cực tham gia các hoạt động trải nghiệm ở nhà trường cùng với con em mình.

Nếu trước đây, hầu hết cha mẹ học sinh đều thụ động trong việc tiếp nhận thông tin, giao phó con em cho giáo viên thì nay khuyến khích cả phụ huynh, giáo viên cùng tham gia đánh giá phẩm chất và năng lực học tập. Vì thế, các bậc phụ huynh cần chủ động gặp gỡ, nắm bắt, phối hợp với giáo viên giúp đỡ con. Học sinh cũng có thể tham gia tự đánh giá năng lực của mình qua sở thích từng môn học, từng hoạt động giáo dục, thảo luận trong lớp với bạn bè để nhận biết điểm mạnh, yếu từ đó có hướng phát huy.

Các em học sinh do không còn có sự ganh đua, hay lo lắng về điểm số nên sẵn sàn chia sẻ giúp đỡ bạn khi bạn gặp khó khăn. Các bạn gặp khó khăn trong học tập đã mạnh dạn hỏi bạn, không còn ngại ngùng, xấu hổ.

Học sinh lớp 5C giúp nhau học tập trong giờ Toán.

Các em đã biết tự giác làm nhiều việc: sắp xếp sách vở đồ dùng ngăn nắp mỗi khi ra chơi; xếp bàn ghế, vệ sinh lớp học gọn gàng sạch sẽ mỗi khi tan học. Khi tham gia hoạt động tập thể, các em rất mạnh dạn, nói rõ ràng, mạch lạc.

Hình ảnh các em tập bán hàng ở Trường TH Mai Trung số 2.

Năm học 2014-2015, thực hiện chỉ đạo của ngành, trường không tổ chức thành lập đội tuyển bồi dưỡng, không tổ chức thi học sinh giỏi, song nhà trường vẫn tạo điều kiện cho các em được học tập theo khả năng và khuyến khích các em đăng kí thi giải toán trên mạng. Trong kì thi toán Tiếng Việt, toán Tiếng Anh trên Internet cấp huyện, nhà trường có 09 em đăng kí dự thi thì có 07 em đạt giải. Trong đó có 3 giải nhất, 01 giải nhì, 01 giải ba và 02 giải khuyến khích. Trong kì thi cấp tỉnh, có 04 em dự thi thì có 04 em đạt giải khuyến khích.

Tổng số HS có thành tích nổi bật trong học tập, rèn luyện được khen 340/592 đạt 53%;

Xếp loại năng lực có 589/592 em đạt.

Xếp loại phẩm chất có 592/592 em đạt

100% học sinh lớp 5 hoàn thành chương trình tiểu học. Tỉ lệ học sinh HTCTTH đúng độ tuổi 109/111 = 98%.

589/592 em được lên lớp thẳng bằng 99,5% .

Trang bị cho đội ngũ giáo viên những kiến thức, phương pháp, kĩ năng đánh giá và hình thành phẩm chất, năng lực cho học sinh gắn với thực hiện việc đổi mới SHCM là việc làm thiết thực để mỗi giáo viên có đầy đủ kiến thức, năng lực, sự tự tin khi đứng trên trên bục giảng là một nhiệm vụ quan trọng của mỗi nhà trường. Nhiệm vụ này không chỉ tiến hành trong một thời gian ngắn mà cho ta kết quả tốt ngay được mà phải kiên trì, thường xuyên bởi đánh giá là cả một quá trình. Coi việc đổi mới SHCM theo nghiên cứu bài học là nhiệm vụ trọng tâm, đột phá là việc làm hết sức cần thiết và quan trọng đối với mỗi nhà trường. Bởi đổi mới SHCM là nhu cầu tất yếu, khách quan để mỗi nhà trường tồn tại và phát triển đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của xã hội.

Trong phong trào thi đua đổi mới nội dung, phương pháp dạy học của nhà trường đã nổi lên những nhân tố tích cực với những cách làm hay, sáng tạo được nhiều giáo viên thừa nhận, học tập và vận dụng. Nhờ thế, đến nay đại bộ phận giáo viên của trường đã mạnh dạn trong việc nghiên cứu, tìm tòi và đổi mới ở những mức độ khác nhau tuỳ thuộc vào năng lực và sở trường của từng người.

Các hình thức dạy học được tổ chức linh hoạt, làm giảm sự căng thẳng trong học tập của học sinh, khuyến khích các em tích cực, tự giác trong học tập, ham học và học tốt hơn.

Các biện pháp bồi dưỡng nâng cao năng lực trình độ chuyên môn, nâng cao năng lực tự chủ cho giáo viên đã mang lại hiệu quả thiết thực. Giáo viên ngày càng tự tin hơn và có khả năng thiết kế các tiết dạy một cách linh hoạt, sinh động.

Chất lượng dạy học và giáo dục được nâng cao rõ rệt. Uy tín của nhà trường ngày càng cao. Nhà trường và đội ngũ giáo viên ngày càng được phụ huynh và nhân dân tin tưởng, yêu mến.

Đổi mới cách đánh giá phải đáp ứng mục tiêu giáo dục, vì người học. Chính vì thế, trong quá trình đánh giá đòi hỏi giáo viên phải thường xuyên quan sát, theo dõi cá nhân học sinh, nhóm học sinh trong quá trình học tập để có nhận định, động viên hoặc gợi ý, hỗ trợ kịp thời đối với từng việc làm, từng nhiệm vụ của mỗi cá nhân hoặc cả nhóm. Đồng thời Giáo viên còn phải quan sát từng học sinh để kịp thời đưa ra nhận định về một số biểu hiện của phẩm chất và năng lực của học sinh. Từ đó động viên khích lệ, giúp học sinh khắc phục khó khăn, phát huy ưu điểm và các tố chất riêng, sửa chữa khuyết điểm để ngày càng tiến bộ.

Phải thường xuyên quan tâm công tác bồi dưỡng đội ngũ về mọi mặt, nâng cao khả năng tự chủ cho giáo viên, đồng thời phát hiện, động viên kịp thời những giáo viên có nhiều cách làm hay, sáng tạo; phải tạo điều kiện để giáo viên giỏi phát huy năng lực của mình trong việc giúp đỡ đồng nghiệp cùng đổi mới thành công.

MỘT SỐ ĐỀ XUẤT

Cần có hướng dẫn cụ thể giúp giáo viên có nhận thức đúng đắn hơn, đầy đủ hơn về đánh giá học sinh theo Thông tư 30.

Có chính sách, biện pháp thúc đẩy ý thức tự học ở mỗi người.

Hiệu trưởng phải xây dựng văn hóa nhà trường, trọng tâm là mối quan hệ thân thiện giữa các thành viên, đồng thời xây dựng môi trường học tập cho giáo viên, từ đó giúp cho: Giáo viên thay đổi → Giờ học thay đổi → Học sinh thay đổi → Trường học thay đổi.

Bồi dưỡng năng lực cho đội ngũ giáo viên cốt cán để họ triển khai tới toàn thể giáo viên.

Cần mạnh dạn, tự tin và chủ động chia sẻ với đồng nghiệp về những tình huống, những khó khăn mình đã gặp phải trong quá trình dạy học trên lớp, những khó khăn khi đánh giá học sinh. Chỉ có như vậy mới tích lũy thêm cho mình nhiều kinh nghiệm.

Tích cực tự học và tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ nghiệp vụ của bản thân, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

Cần bám sát và vận dụng linh hoạt vào các văn bản chỉ đạo của nhà trường để chủ động xây dựng kế hoạch cụ thể, có tính khả thi sát với tình hình của tổ.

Tổ trưởng phải có kiến thức chuyên môn sâu, chủ động nhiệt tình, có trách nhiệm cao và gương mẫu đi đầu trong mọi công việc; có khả năng tổ chức tốt; tôn trọng và biết lắng nghe, chia sẻ mọi ý kiến với các thành viên. Các thành viên có tinh thần hợp tác, quyết tâm cao.

Cần có kế hoạch tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học để giáo viên có đủ phương tiện dạy học theo phương pháp mới.

Tăng cường và làm tốt công tác quản lí chỉ đạo, tổ chức cho giáo viên đi thăm quan học tập kinh nghiệm, hoặc mời cán bộ cốt cán, giáo viên giỏi cấp tỉnh, huyện của trường bạn về trao đổi, phổ biến tại trường trong điều kiện cho phép.

Trong năm học, cần thường xuyên tổ chức nhiều đợt sinh hoạt chuyên môn và tích cực tham gia sinh hoạt chuyên môn theo cụm trường nhằm thúc đẩy, khuyến khích, động viên giáo viên tích cực nghiên cứu, mạnh dạn đổi mới phương pháp dạy học, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

Tiếp tục đổi mới toàn diện nội dung, phương pháp và hình thức sinh hoạt chuyên môn theo hướng đã làm một cách tích cực và bền vững.

Tham mưu với UBND các cấp đầu tư cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học cho các nhà trường để các nhà trường có đủ điều kiện thực hiện đổi mới PPDH.

Trên đây là một số biện pháp nhằm thực hiện tốt công tác đánh giá và đặc biệt là các biện pháp hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh tiểu học mà tôi đã nghiên cứu và áp dụng ở trường tôi đang công tác. Trong quá trình nghiên cứu và trình bày chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót, hạn chế. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp, của các thầy cô và các cấp quản lý để tài liệu này được hoàn thiện hơn.

Vũ Hạnh - Trường Tiểu học Mai Trung số 2