A.PHẦN MỞ ĐẦU

I.Lí do chọn đề tài

 - Hoá học là bộ môn khoa học thực nghiệm, có tầm quan trọng trong trường phổ thông. Đây là môn học được nhiều học sinh yêu thích và cảm thấy hứng thú, say mê trong tiết học. Tuy nhiên đó lại là môn học khô khan, nhàm chán thậm chí là sợ của một số nhóm học sinh. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập của học sinh. Như vậy, nguyên nhân của những bất cập trên là do đâu?
Giải các bài tập hóa học là một biện pháp rất quan trọng để củng cố và nắm vững các định luật, các khái niệm và tính chất hóa học của các chất. Nhưng thực tế ở các trường, thời gian giải bài tập trên lớp của các em rất ít, bản thân học sinh chưa nắm vững cách giải và hệ thống hóa được các dạng bài tập, vì thế các em không thể tự học ở nhà nhất là các em học sinh lớp 9. Dẫn đến việc ít làm bài tập, chỉ học những lí thuyết suông, không đáp ứng được yêu cầu do môn hóa học đề ra, từ từ các em cảm thấy sợ học môn Hóa. Là giáo viên dạy hóa 8-9, tôi luôn băn khoăn, trăn trở về vấn đề này

 - Chương trình Hóa học lớp 9 có rất nhiều dạng bài tập,trong đó  “ Bài tập định lượng Hóa học vô cơ” là một dạng bài tập cơ bản,quan trọng của chương trình Hóa học cấp THCS.Đây cũng là một trong những dạng bài tập mà HS hay nhầm lẫn và sợ khi gặp.

II.Mục đích và phương pháp nghiên cứu:

1.Mục đích của đề tài:

- Giúp HS :

 + Nắm vững chắc và vận dụng thành thạo các kiến thức hóa học trong cuộc sống

 + Rèn luyện và hình thành năng lực giải các dạng bài tập định lượng trong Hóa học

 + Xua tan nỗi sợ của HS với môn học và làm cho HS yêu thích và say mê môn học cũng như khoa học

2.Phương pháp nghiên cứu:

- Tham khảo ý kiến và học hỏi từ các đồng nghiệp có kinh nghiệm,công tác lâu năm

- Tham khảo tài liệu

- Tích lũy kinh nghiệm của bản thân qua hơn 10 năm dạy bộ môn của cả hai khối học 8,9 ở cả lớp đại trà và lớp chọn,từ công tác bồi dưỡng học sinh giỏi

 III.Đối tượng nghiên cứu:

-HS lớp 9A,B,C,D của trường THCS Châu Minh

-HSG lớp 8 trường THCS Châu Minh

IV. Giới hạn của đề tài:

-Áp dụng đối với HS đại trà lớp 9 và HSG lớp 8

V.Kế hoạch thực hiện:

- Bắt đầu từ năm học 2012-2013 đến nay

B.NỘI DUNG:

I.CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI:

Bµi tËp ho¸ häc ®Þnh l­îng lµ mét trong nh÷ng c¸ch h×nh thµnh kiÕn thøc kü n¨ng míi cho häc sinh.

Ph­¬ng ph¸p luyÖn tËp th«ng qua sö dông bµi tËp lµ mét trong ph­¬ng ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc m«n.

II.THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG MÂU THUẪN:

1.Thuận lợi và khó khăn:

a.Thuận lợi:

- Giáo viên:

+Đã nhiều năm dạy cả Hóa 8,9;Bồi dưỡng HSG hóa 8,9 nên nắm được thực trạng và thái độ của HS đối với môn học

+ Nắm được trọng tâm kiến thức mà HS cần đạt tới

+Học hỏi và trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp giàu kinh nghiệm,đạt kết quả cao trong công tác giảng dạy

-Học sinh:

+Tiếp xúc với nhiều tài liệu tham khảo đa dạng,phong phú

+Tham khảo các dạng bài tập từ mạng internet

b..Khó khăn:

- HS không chú trọng môn học vì không phải là môn thi cấp III,1 số HS không thèm học

- Điều kiện cơ sở vật chất chưa thật sự đáp ứng được nhu cầu của bộ môn nên dẫn đến các em không hứng thú với môn học

- Bản thân tôi cũng chưa tìm ra cách tạo được hứng thú học tập bộ môn với HS yếu kém

2.Thành công và hạn chế:

a.Thành công:

- HS lớp 9A,B nắm được cơ bản và giải bài tập định lượng thành thạo,vận dụng được đối với những bài tập nâng cao

- HS lớp 9C,D làm được dạng bài tập định lượng cơ bản

- HSG lớp 8 vận dụng được trong các dạng bài tập nâng cao

b.Hạn chế:

-1 số HS lớp 9A,B còn mắc,chỉ vận dụng được ở dạng tương tự,dạng mở rộng chưa thành thạo

-1 số HS 9C,D thụ động,chưa hiểu rõ bản chất nên vận dụng trong bài tập tương tự còn hạn chế

3.Mặt mạnh,mặt yếu

a.Mặt mạnh:

- HSG vận dụng sáng tạo trong các dạng bài tập định lượng ở mức cao hơn: bài tập hỗn hợp 3 chất,bài tập tăng giảm khối lượng.....

b.Mặt yếu;

- HS năng lực nhận thức hạn chế sẽ cảm thấy sợ với dạng bài tập này,dẫn đến là sợ phải học Hóa học

4.Các nguyên nhân,các yếu tố tác động:

- Giáo viên:

 + Cách truyền tải kiến thức đến HS chưa phù hợp với từng đối tượng

 + Phân loại 1 số HS chưa đúng nên dẫn đến tình trạng 1 số HS lớp đại trà thì quá sức,1 số HS lớp chọn thì chưa vừa sức

- Học sinh:

+ 1 số HS và PHHS chưa nhận thức được tầm quan trọng của môn học nên dành ít thời gian và công sức cho môn học

+ 1 số HS không đánh giá được khả năng của bản thân nên có hành động không đúng là xin vào lớp chọn học dẫn đến là không theo được nội dung học

+ Do thi đầu vào cấp 3 là Toán,Văn,Anh nên phần lớn HS và PHHS tập trung cho môn học này ma không chú trọng đến các môn học khác

5.Phân tích,đánh giá các vấn đề

- Mục tiêu của HS lớp 9 là đỗ vào cấp III,nên các em chỉ tập trung vào 3 môn thi chuyển cấp mà lơ là các môn học khác.Đó là một khó khăn lớn đối với môn Hóa học nói riêng và các môn học khác nói chung

- Trong quá trình phân hóa đối tượng để áp dụng các phương pháp,nội dung dạy học phù hợp thì vẫn còn tình trạng phụ huynh xin cho con em lên lớp chọn,làm cho giáo viên dạy gặp khó khăn về truyền tải kiến thức cho HS,nhất là các dạng bài tập nâng cao

- Bản thân tôi có học hỏi kinh nghiệm,tích cực tham khảo tài liệu,trao đổi các dạng bài tập với các đồng nghiệp ở trường khác nhưng kết quả bồi dưỡng HSG không cao do tôi chưa đưa HS của mình cập đến lượng kiến thức chung dành cho HSG,phương pháp giảng dạy cho HSG của tôi chưa phù hợp...

III.CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

1.Mục tiêu:

+ Thø nhÊt: Lµ rÌn kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc ®· häc, kiÕn thøc tiÕp thu ®­îc qua bµi gi¶ng thµnh kiÕn thøc cña m×nh, kiÕn thøc ®­îc nhí l©u khi ®­îc vËn dông th­êng xuyªn.

+ Thø hai: §µo s©u, më réng kiÕn thøc ®· häc mét c¸ch sinh ®éng, phong phó, hÊp dÉn.

+ Thø ba: Lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó «n tËp cñng cè, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc mét c¸ch tèt nhÊt.

+ Thø t­: RÌn kü n¨ng ho¸ häc cho häc sinh nh­: (ViÕt vµ c©n b»ng ph¶n øng, tÝnh to¸n theo c«ng thøc hãa häc vµ ph­¬ng tr×nh ho¸ häc).

+ Thø n¨m: Ph¸t triÓn n¨ng lùc nhËn thøc, rÌn trÝ th«ng minh cho häc sinh

 2.Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp,biện pháp:

a/ C¬ së lý thuyÕt: C¬ së lý thuyÕt quan träng cho viÖc gi¶i bµi tËp ho¸ häc v« c¬ ®Þnh l­îng lµ nh÷ng kiÕn thøc ho¸ häc ®¹i c­¬ng vµ ho¸ v« c¬.

PhÇn ®¹i c­¬ng c¸c kiÕn thøc cÇn n¾m ®­îc lµ c¸c ®Þnh luËt, kh¸i niÖm c¬ b¶n cña ho¸ häc. Nh÷ng kiÕn thøc nµy sÏ theo häc sinh trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu ho¸ häc gåm:

- §Þnh luËt thµnh phÇn kh«ng ®æi.

- §Þnh luËt b¶o toµn khèi l­îng.

- §Þnh luËt Av«ga®r«

- §Þnh luËt tuÇn hoµn.

- C«ng thøc ho¸ häc, ph¶n øng ho¸ häc, ph­¬ng tr×nh hãa häc

- Dung dÞch - nång ®é dung dÞch - ®é tan, c¸c ph¶n øng trong dung dÞch.

- C¸c hîp chÊt v« c¬, kim lo¹i, phi kim…

Ngoµi ra häc sinh cÇn ph¶i n¾m ch¾c tÝnh chÊt cña mét sè nguyªn tè: «xi, hi®r«, nh«m, s¾t, cacbon, clo, silic vµ hîp chÊt cña chóng, c¸ch ®iÒu chÕ ®¬n chÊt, hîp chÊt, c¸ch tÝnh theo c«ng thøc hãa häc vµ ph­¬ng tr×nh hãa häc.

§Ó gi¶i ®­îc c¸c bµi tËp ®Þnh l­îng häc sinh cÇn ph¶i cã nh÷ng kiÕn thøc vÒ to¸n häc: gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh Èn, ph­¬ng tr×nh bËc nhÊt, gi¶i ph­¬ng tr×nh bËc 2, gi¶i bµi to¸n b»ng ph­¬ng ph¸p biÖn luËn.

b/ Ph­¬ng ph¸p chung gi¶i bµi tËp ho¸ v« c¬ ®Þnh l­îng.

- ViÕt ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c c¸c ph¶n øng x¶y ra dùa vµo tÝnh chÊt ho¸ häc cña c¸c chÊt vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ ë mçi bµi tËp.

- N¾m v÷ng mét sè thñ thuËt tÝnh to¸n tÝch hîp ®Ó gi¶i nhanh, ng¾n gän mét bµi to¸n phøc t¹p.

* Mét sè d¹ng bµi tËp th­êng gÆp:

+ D¹ng 1: Bµi tËp x¸c ®Þnh c«ng thøc ph©n tö hîp chÊt v« c¬:

* Yªu cÇu: - Häc sinh n¾m v÷ng nguyªn tö khèi cña nguyªn tè, tÝnh ®­îc khèi l­îng mol cña hîp chÊt.

- N¾m v÷ng ho¸ trÞ c¸c nguyªn tè, qui t¾c ho¸ trÞ, c¸ch t×m l¹i ho¸ trÞ c¸c nguyªn tè ®ã.

- BiÕt c¸ch tÝnh thµnh phÇn % cña nguyªn tè trong hîp chÊt.

1/ LËp CTHH cña hîp chÊt khi biÕt % nguyªn tè vµ khèi l­îng mol chÊt (PTK):

a) VD: + LËp CTHH cña hîp chÊt cã thµnh phÇn

%H = 3.06%; %P = 31,63%

% 0 = 65,31% biÕt khèi l­îng mol hîp chÊt lµ 98g.

+ Gi¶i:

Gäi CTHH cña hîp chÊt lµ H_xP_yO_z (x, y, z nguyªn d­¬ng)

BiÕt M_H = x;  M_P = 31y;  M₀ = 16z;  M_chÊt = 98g

Ta cã:

x = 3,06 . 0,98  3; 31y = 0,98 . 31,63 -> y  1; 16z = 0,98 . 65,31 -> z  4

VËy CTHH cña hîp chÊt: H₃PO₄.

b) Ph­¬ng ph¸p:

- §­a c«ng thøc vÒ d¹ng chung AxBy hoÆc AxByCz (x, y, z nguyªn d­¬ng)

- T×m M_A, M_B, M_C…

- §Æt ®¼ng thøc:

- T×m x, y, z lËp CTHH cña hîp chÊt.

c) Bµi tËp t­¬ng tù:

1) LËp CTHH cña hîp chÊt A cã PTK = 160 gåm 40% Cu; 20% S, 40% 0.

2) LËp CTHH cña hîp chÊt B cã PTK = 98 gåm 2,04% H; 32,65 S; 65,31% 0

3) Mét hîp chÊt C gåm 70% Fe vµ 30% 0 biÕt khèi l­îng mol hîp chÊt lµ 160g.

4) Hîp chÊt A cã thµnh phÇn gåm 43,34% Na, 11,32%C; 45,29% 0 biÕt M_A = 106g. T×m CTHH cña hîp chÊt A.

5) Hîp chÊt D cã 36,64% Fe; 21,05%S; x%0. BiÕt M_D = 152g. T×m CTHH cña hîp chÊt D.

2/ LËp CTHH dùa vµo khèi l­îng mol chÊt (PTK) vµ tØ lÖ khèi l­îng nguyªn tè.

a) VÝ dô: Hîp chÊt A cã PTK = 84 gåm c¸c nguyªn tè Mg, C, O cã tØ lÖ khèi l­îng t­¬ng øng lµ 2: 1: 4. LËp CTHH cña A.

+ Gi¶i:

Gäi CTHH hîp chÊt A lµ Mg_xC_yO_z (x, y, x nguyªn d­¬ng)

Ta cã: 24x + 12y + 16z = 84

=>      

24x = 12. 2 => x = 1;     12y = 12 => y = 1;         16z = 4. 12 => z = 3

VËy CTHH cña A lµ: MgCO₃

b) Ph­¬ng ph¸p:

- §­a c«ng thøc vÒ d¹ng chung A_xB_yC_z tû lÖ khèi l­îng nguyªn tè: a, b, c   (x, y, z nguyªn d­¬ng).

- T×m M_A, M_B, M_C, M_chÊt.

- §Æt ®¼ng thøc:

- T×m x, y, z … lËp CTHH

c) Bµi tËp t­¬ng tù:

1. Hîp chÊt A cã M_A = 80g ®­îc t¹o nªn tõ nguyªn tè S vµ O, biÕt tØ lÖ m_S : m_O = 2 : 3

2. Hîp chÊt B ®­îc t¹o nªn tõ nguyªn tè Cu, S, O biÕt tØ lÖ khèi l­îng gi÷a c¸c nguyªn tèt m_Cu : m_S : m_O = 2 : 1 : 2; PTK cña B = 160.

3. Hîp chÊt C cã PTK = 98 gåm nguyªn tè H, S, O cã tØ lÖ khèi l­îng m_H : m_S : m_O = 1 : 16 : 32.

3/ LËp CTHH dùa vµo thµnh phÇn % khèi l­îng nguyªn tè.

a) VÝ dô: T×m c«ng thøc ®¬n gi¶n cña hîp chÊt A gåm 40%Cu, 20%S, 40%O.

+ Gi¶i:

Gäi CTHH cña A lµ Cu_xS_yO_z (x, y, z nguyªn d­¬ng).

BiÕt M_Cu = 64x; M_S = 32y; M_O = 16z

Ta cã: 64x : 32y : 16z = 40 : 20 : 40

x : y : z =

x : y : z = 1 : 1 : 4

=> x = 1; y = 1; z = 4. VËy c«ng thøc ®¬n gi¶n cña A lµ CuSO₄.

b) Ph­¬ng ph¸p:

- §­a c«ng thøc vÒ d¹ng chung A_xB_yC_z (x, y , z nguyªn d­¬ng)

- T×m M_A; M_B; M_C.

- §Æt tØ lÖ: M_{A :} M_B : M_C = %A : %B : %C

- T×m x, y, z lËp c«ng thøc ®¬n gi¶n cña hîp chÊt.

c) Bµi tËp t­¬ng tù:

1. T×m CTHH ®¬n gi¶n hîp chÊt A gåm 43,4% Na, 11,3%C, 45,3%O.

2. T×m CTHH ®¬n gi¶n hîp chÊt B gåm 57,5%Na, 40%O, 2,5%H.

3. T×m CTHH ®¬n gi¶n hîp chÊt C gåm 15,8%Al, 28,1%S, 56,1%O.

4/ LËp CTHH dùa vµo sè phÇn khèi l­îng nguyªn tè.

a) VÝ dô: T×m CTHH cña hîp chÊt A biÕt r»ng trong thµnh phÇn gåm 24 phÇn khèi l­îng nguyªn tè c¸c bon kÕt hîp víi 32 phÇn khèi l­îng nguyªn tè «xi.

+ Gi¶i:

Gäi c«ng thøc ho¸ häc cña A lµ: C_xO_y (x, y nguyªn d­¬ng)

Ta cã: M_C = 12x; M_O = 16y

                   12x : 16y = 24 : 32

x : y =

VËy x = 1; y = 1 => CTHH ®¬n gi¶n cña A lµ CO.

b) Ph­¬ng ph¸p:

- §­a c«ng thøc vÒ d¹ng chung A_xB_yC_z (x, y , z nguyªn d­¬ng)

- T×m M_A; M_B; M_C

- §Æt tØ lÖ: M_{A :} M_B : M_C = m_{A :} m_B : m_C

- T×m x, y, z . T×m c«ng thøc ®¬n gi¶n cña hîp chÊt.

c) Bµi tËp t­¬ng tù:

1. T×m CTHH cña « xÝt ni t¬ biÕt thµnh phÇn gåm 7 phÇn khèi l­îng nguyªn tè ni t¬ kÕt hîp víi 16 phÇn khèi l­îng nguyªn tè « xi.

2. T×m CTHH ho¸ häc cña hîp chÊt theo kÕt qu¶ sau:

a) Hîp chÊt A gåm 78 phÇn khèi l­îng nguyªn tè K kÕt hîp víi 16 phÇn khèi l­îng nguyªn tè O.

b) Hîp chÊt B gåm 46 phÇn khèi l­îng nguyªn tè Na kÕt hîp víi 16 phÇn khèi l­îng nguyªn tè O.

c) Hîp chÊt C gåm 3,6 phÇn khèi l­îng nguyªn tè C kÕt hîp víi 9,6 phÇn khèi l­îng nguyªn tè O.

d) Hîp chÊt D gåm 10 phÇn khèi l­îng nguyªn tè H kÕt hîp víi 80 phÇn khèi l­îng nguyªn tè O.

5/ LËp CTHH dùa vµo PTHH.

a) VÝ dô 1: Cho 2,4 gam kim lo¹i R ho¸ trÞ II t¸c dông víi dung dÞch H₂SO₄ lo·ng d­ thÊy gi¶i phãng 2,24 lÝt H₂ (§KTC). H·y x¸c ®Þnh kim lo¹i M.

+ Gi¶i:

n_H  = 2,24 : 22,4 = 0,1 (mol)

PTHH: R  +   H₂SO₄                      RSO₄   +  H₂

          1mol                                        1mol

          0,1mol                                     0,1mol

M_R = VËy R lµ nguyªn tè Mg.

VÝ dô 2: Hoµ tan hoµn toµn mét «xÝt kim lo¹i R cã ho¸ trÞ II t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch H₂SO₄ 15,8% thu ®­îc muèi cã nång ®é 18,21%. X¸c ®Þnh kim lo¹i R?

+ Gi¶i:

V× R (II) nªn oxit cña R cã d¹ng: RO; gäi M_R = x (g)

RO    +       H₂SO₄                         RSO₄           + H₂

(x + 16)g     98(g)                    (x + 96)g

khèi l­îng dung dÞch H₂SO₄ =

=> khèi l­îng dung dÞch sau ph¶n øng = khèi l­îng dung dÞch H₂SO₄ = x + 16 + 620,25 = x + 636,25.

C% _RSO =  

(x + 96) . 100 = 18,21 (x + 636,25)

100x + 9600   = 18,21x + 11586

          81,79x  = 1986 x  » 24

M_R » 24g => NTK cña R = 24 VËy R lµ Mg

b) Ph­¬ng ph¸p:

- §äc kü ®Ò, x¸c ®Þnh CTHH cña chÊt tham gia vµ s¶n phÈm.

- ViÕt PTHH

- Dùa vµo l­îng cña c¸c chÊt ®· cho tÝnh theo PTHH. T×m M nguyªn tè.

c) Bµi tËp t­¬ng tù:

1. Cho 6,5gam kim lo¹i R (II) t¸c dông võa ®ñ víi dung dÞch HCl thu ®­îc muèi cña kim lo¹i vµ 0,2 gam khÝ H₂. T×m kim lo¹i R.

2. Cho 11,5g kim lo¹i (I) t¸c dông víi l­îng n­íc d­ thu ®­îc 5,6 lÝt H_­2 (§KTC). T×m kim lo¹i ®· ph¶n øng.

3. Cho 10g kim lo¹i R(II) t¸c dông víi n­íc d­ thu ®­îc 5,6 lÝt H₂ (§KTC) t×m kim lo¹i R.

4. Hoµ tan mét muèi cacbonat cña kim lo¹i M (II) b»ng mét l­îng võa ®ñ dung dÞch H₂SO₄ 9,8% thu ®­îc dung dÞch muèi sunph¸t 14,18%. T×m kim lo¹i M?

5. Hoµ tan hoµn toµn mét «xÝt cña kim lo¹i ho¸ trÞ II vµo mét l­îng võa ®ñ dung dÞch H₂SO₄ 20% thu ®­îc dung dÞch muèi cã nång ®é 22,6%. X¸c ®Þnh tªn kim lo¹i.

+ D¹ng 2: Bµi tËp tÝnh theo PTHH dùa vµo l­îng cña mét chÊt tham gia hoÆc s¶n phÈm.

I/ Yªu cÇu:

- Häc sinh n¾m v÷ng c«ng thøc ho¸ häc cña chÊt theo qui t¾c ho¸ trÞ.

- ViÕt ®óng CTHH cña chÊt tham gia vµ s¶n phÈm.

- N¾m v÷ng c¸ch tÝnh theo PTHH theo sè mol hoÆc khèi l­îng.

II/ Mét sè d¹ng bµi tËp:

1. Khi hiÖu suÊt ph¶n øng 100% (ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn)

a) Khi chØ x¶y ra 1 ph¶n øng:

+ VÝ dô: §Ó trung hoµ 200 gam dung dÞch NaOH 10% cÇn bao nhiªu gam dung dÞch HCl 3,65%?

+ Gi¶i:

m _NaOH =   n_NaOH =

PTHH: NaOH       +       HCl         NaCl           +       H₂O

              1mol                 1mol           1mol                     1mol

              0,5mol              0,5mol        0,5mol                  0,5mol

m_HCl = 0,5 . 36,5 = 18,25 (g)

khèi l­îng dung dÞch HCl =

                   §¸p sè: khèi l­îng dung dÞch HCl 3,65% = 500 gam

b) Khi x¶y ra 2 ph¶n øng:

+ VÝ dô: Nung hoµn toµn m gam CaCO₃, dÉn khÝ thu ®­îc ®i qua dung dÞch Ba(OH)₂ d­ thu ®­îc 19,7g kÕt tña. T×m m?

+ Gi¶i:

C¸c PTHH x¶y ra:

CaCO₃                 CaO    + CO₂                    (1)

CO₂    +   Ba(OH)₂     BaCO₃    + H₂O     (2)

Theo PTHH (1) vµ (2) : n_CaCO = n_CO =

m_CaCO =  0,1 . 100 = 10(g)

                   §¸p sè: m_CaCO = 10 (g)

c) Khi x¶y ra nhiÒu ph¶n øng:

+ VÝ dô: §èt ch¸y hoµn toµn 8g S thu lÊy khÝ SO₂, ®em «xi ho¸ SO₂ ë 400⁰C cã mÆt cña V₂O₅ thu ®­îc khÝ SO₃, cho khÝ SO_3­ ph¶n øng víi n­íc thu ®­îc m gam H₂SO₄. TÝnh m? biÕt H ph¶n øng = 100%.

+ Gi¶i:

n_S = 8 : 32 = 0,25 (mol)

          C¸c PTHH:           S  +  O₂      SO₂               (1)

                                      2SO₂   +  O₂      2SO₃        (2)

                                      SO₃  + H₂O  H₂SO₄                   (3)

Theo PTHH (3), (2), (1) ta cã: n_HSO = n _SO = n_SO = n_S = 0,25 (mol)

m_HSO =  0,25 . 98 = 24,5 (g)

                   §¸p sè: m_HSO  = 24,5 (g)

2. Khi hiÖu suÊt nhá h¬n 100% (ph¶n øng x¶y ra kh«ng hoµn toµn)

a) Khi x¶y ra 1 ph¶n øng:

+ VÝ dô: Nung 1 tÊn ®¸ v«i (chøa 20% t¹p chÊt) thu ®­îc bao nhiªu tÊn v«i sèng biÕt H ph¶n øng = 80%.

+ Gi¶i:        1 tÊn = 1000kg

m_{t¹p chÊt} =   m_CaCO= 1000 - 200 = 800 (kg)

CaCO₃  CaO   +  CO₂

          100(g)            56(g)

800(kg)          x(kg)

V× H ph¶n øng = 80%  m_CaO = x =

                                                §¸p sè: m_CaO = 358,4kg

b) Khi x¶y ra nhiÒu ph¶n øng:

+ VÝ dô: TÝnh khèi l­îng H₂SO₄ thu ®­îc khi s¶n xuÊt tõ 44 tÊn quÆng FeS₂ biÕt H_S cña c¸c giai ®o¹n lµ 70%.

+ Gi¶i:

S¶n xuÊt H₂SO₄ gåm 3 giai ®o¹n:

- Giai ®o¹n 1: §iÒu chÕ SO₂

          4FeS₂    +   11O₂        2Fe₂O₃   +  8SO₂

          480(g)                                               512g

          4,4tÊn                                                          x(tÊn)

V× H = 70%  m_SO= x =  (tÊn)

- Giai ®o¹n 2: ¤ xi ho¸ SO₂  SO₃.

2SO₂    +   O₂     2SO₃

128(g)                            160g

3,2853 tÊn                      y (tÊn)

H = 70%  m_SO = y =  (tÊn)

- Giai ®o¹n 3: Cho SO₃ ph¶n øng víi n­íc.

          SO₃    + H₂SO₄  H₂SO₄

          80(g)                       98(g)

          2,8746(tÊn)              27(tÊn)

H = 70%  m_HSO = 2 =  (tÊn)

                             §¸p sè: m_HSO = 2,465 (tÊn)

III. Ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi tËp tÝnh theo PTHH dùa vµo l­îng mét chÊt.

- ChuyÓn ®æi c¸c l­îng chÊt ®· cho ra sè mol.

- LËp PTHH - ViÕt tØ lÖ mol c¸c chÊt.

- Dùa vµo sè mol chÊt ®· cho t×m sè mol chÊt cÇn biÕt.

- TÝnh c¸c l­îng chÊt theo yªu cÇu cña ®Ò bµi.

+ D¹ng 3: Bµi tËp tÝnh theo PTHH dùa vµo l­îng 2 chÊt ph¶n øng.

I. Yªu cÇu:

- §äc kü ®Ò bµi x¸c ®Þnh ®óng chÊt ph¶n øng hÕt, chÊt cßn d­ sau ph¶n øng.

- TÝnh theo PTHH dùa vµo chÊt ph¶n øng hÕt.

II. Mét sè d¹ng bµi tËp:

1. Bµi tËp 1: G©y næ mét hçn hîp gåm 10g khÝ H₂ vµ 10l khÝ O₂ (§KTC) cã bao nhiªu gam H₂O ®­îc t¹o thµnh?

+ Gi¶i:

n_H  = 10 : 2 = 5(mol); n_O= 10 : 22,4 = 0,45 (mol)

PTHH: 2H­_­2 + O₂  2H₂O

           2mol     1mol       2mol

          0,9mol   0,45mol            0,9mol

Theo PTHH: n_H : n_O = 2 : 1

Theo ®Çu bµi:  VËy H₂ d­ tÝnh theo O₂­

m_HO = 0,9 . 18 = 16,2 (g)

2. Bµi 2: Hoµ tan 2,4 g CuO trong 200 gam dung dÞch HNO₃ 15,75%.

a) TÝnh khèi l­îng HNO₃ tham gia ph¶n øng?

b) Khèi l­îng muèi ®ång ®­îc t¹o thµnh lµ bao nhiªu gam?

c) TÝnh nång ®é phÇn tr¨m c¸c chÊt cã trong dung dÞch sau khi ph¶n øng kÕt thóc.

+ Gi¶i:        n_CuO = 2,4 : 80 = 0,03 (mol)

                   m_HNO=   n_HNO = 31,5 : 63 = 0,5 (mol)

 

PTHH:                     CuO         +       2HNO₃   Cu(NO₃)_2­          +       H₂O

Theo PTHH:             1mol                  2mol               1mol                 1mol

Theo ph¶n øng:     0,03mol              0,06mol          0,03mol            0,03mol

Sau ph¶n øng:         0mol                           0,44mol          0,03mol            0,03mol

a) m_HNO ph¶n øng = 0,06 . 63 = 3,78 (g)

b) m_Cu(NO­) = 0,03 . 188 = 5,64(g)

c) Dung dÞch sau ph¶n øng gåm HNO₃ d­ vµ Cu(NO₃)­₂

m_HNO d­ = 0,44 . 63 = 27,72(g)

m _{dung dÞch sau ph¶n øng} = m_Cu(NO­)   +     m_HNO= 5,64 + 200 = 205,64(g)

C% HNO₃ d­ =

C% Cu(NO₃)₂ =

3. Bµi 3: Cho 114 g dung dÞch H₂SO₄ 20% vµo 400 gam dung dÞch BaCl₂ 5,2%.

a) ViÕt PTHH. TÝnh khèi l­îng cña s¶n phÈm.

b) TÝnh nång ®é phÇn tr¨m cña c¸c chÊt cã trong dung dÞch sau khi t¸c bá kÕt tña?

+ Gi¶i:

 m_BaCl =   n_BaCl = 20,8 : 208 = 0,1(mol)

m_HSO   =    n_HSO   = 22,8 : 98 = 0,233(mol)

a) PTHH: H₂SO₄ + BaCl₂  BaSO₄  + 2HCl

                1mol     1mol       1mol      2mol

              0,1mol    0,1mol   0,1mol    0,2mol

Theo PTHH: n_HSO  : n_BaCl   = 1  :  1

Theo ®Çu bµi: VËy H₂SO₄ d­ tÝnh theo BaCl₂

m_BaSO= 0,1 . 233 = 23,3 (g)

m_HSO(d­) = 22,8 - (0,1 . 98) = 13(g)

m_HCl = 0,2 . 36,5 = 7,3 (g)

b) m_{dung dÞch sau ph¶n øng} = m_{dung dÞch HSO} + m_{dung dÞch BaCl} – m_BaSO

                                                                             = 114 + 400 – 23,3 = 490,7 (g)

          C% _HSO  (d­) =

          C%_HCl =

                             §¸p sè:       m_BaSO= 23,3g

                                                C% _HSO  (d­) = 2,6%

                                                C%_HCl = 1,49%

4. Bµi 4: Cho 10g CaCO₃ t¸c dông víi 150 ml dung dÞch HCl 2M (D=1,2g/ml) thu ®­îc 2,24l khÝ x (®ktc) vµ mét dung dÞch A. Cho khÝ x hÊp thô hÕt vµo trong 100ml dung dÞch NaOH ®Ó t¹o ra mét muèi NaHCO₃ .

a) TÝnh C% c¸c chÊt trong dung dÞch A.

b) TÝnh C_M cña dung dÞch NaOH ®· dïng.

+ Gi¶i:

n_CaCO = 10 : 100 = 0,1 (mol)

n_HCl  = C_M . V = 2. 0,15 = 0,3 (mol)

a) CaCO₃     +       2HCl    CaCl₂    +       H₂O   +       CO₂

PTHH:   1mol                 2mol         1mol              1mol           1mol

 Ph¶n øng:   0,1mol            0,2mol      0,1mol            0,1mol          0,1mol

Sau ph¶n øng:   0mol              0,1mol      0,1mol            0,1mol          0,1mol

VËy dung dÞch A gåm CaCl₂ vµ HCl d­, khÝ x lµ CO₂

m_CaCl     =   0,1 . 111 = 11,1(g)

m_HCl (d­) = 0,1 . 36,5 = 3,65 (g)

m_{dung dÞch sau ph¶n øng} = m _CaCO + m _{dung dÞch HCl}  - m _CO

                           = 10 + (1,2 . 150) – (0,1 . 44) = 185,6(g)

C%_HCl (d­) =

C%_CaCl =

b) x: CO₂; V _{dung dÞch NaOH} = 100(ml) = 0,1(l)

          CO₂   +   NaOH      NaHCO₃

          1mol       1mol

        0,1mol     0,1mol

C_M =

                   §¸p sè: C%_HCl = 1,97%; C%_CaCl = 5,98%

                             C_M = 1M

III. Ph­¬ng ph¸p gi¶i:

- ChuyÓn ®æi c¸c l­îng chÊt ra sèmol

- LËp PTHH - ViÕt tØ lÖ mol

- So s¸nh tØ lÖ sèmol chÊt ph¶n øng t×m chÊt ph¶n øng hÕt, chÊt d­.

- Dùa vµo sè mol chÊt ph¶n øng hÕt tÝnh sè mol c¸c chÊt theo PTHH.

- TÝnh c¸c l­îng chÊt theo yªu cÇu cña ®Ò bµi.

+ D¹ng 4: Bµi tËp pha trén dung dÞch:

I. Yªu cÇu:

- X¸c ®Þnh ®óng l­îng chÊt ®· cho thuéc ®¹i l­îng nµo trong c«ng thøc tÝnh nång ®é.

- Nhí c¸c c«ng thøc liªn quan ®Õn tÝnh nång ®é.

- Mét sè c«ng thøc liªn quan khi pha trén dung dÞch.

+ Khèi l­îng chÊt tan:

m = n . M

m = m_{dung dÞch} – m _{dung m«i}

m_CT =        m_CT =

+ Khèi l­îng dung dÞch:

m_{dung dÞch} = m_{chÊt tan} + m_{dung m«i}

m_{dung dÞch} = V . D (V tÝnh b»ng ml)

m_{dung dÞch} =

+ Nång ®é phÇn tr¨m:

C% = ;      C% = ;        C% =

+ Nång ®é mol: C_M =  (V tÝnh b»ng lÝt)   C_M =

+ ThÓ tÝch dung dÞch:     V_dd =  (V tÝnh b»ng ml)

+ C«ng thøc pha trén dung dÞch:

 

C

=>

m_dd1(g):       C₁                C₂ - C

 

m_dd2(g):       C₂                C₁ - C

 

C

=>

V_dd1(ml):     C₁                C₂ - C

 

V_dd2(ml):     C₂                C₁ - C

 

D

=>

V_dd1(ml):     D₁               D₂ - D         

 

V_dd2(ml):     D₂               D₁ - D

II. Bµi tËp ¸p dông:

1. Bµi 1: CÇn dïng bao nhiªu ml dung dÞch NaOH 3%, D = 1,05g/ml vµ bao nhiªu ml dung dÞch 10%, D = 1,12g/ml ®Ó pha chÕ ®­îc 2l dung dÞch NaOH 8%, D = 1,1g/ml.

+ Gi¶i:

Gäi thÓ tÝch dung dÞch NaOH 3% lµ a (ml)

Gäi thÓ tÝch dung dÞch NaOH 10% lµ b (ml)

m_NaOH sau khi pha trén =

m_{NaOH (1)} =  m_{NaOH (2)} =

Ta cã:          0,0315a + 0,112b           = 176 (1)

                             a + b           = 2000 (2)             a = 2000 - b  (3)

Thay (3) vµo (1):   0,0315 (2000 - b) + 0,112b = 176

                             63 - 0,0315b + 0,112b = 176

                             0,0805b = 113  b = 1403,7 (ml)

 a = 2000 - 1403,7 = 596,3 ml

          §¸p sè:       V_ddNaOH (3%)   = 596,3ml

                             V_ddNaOH (10%) = 1403,7ml

2. Bµi 2: Hoµ tan 12,5g CuSO₄. 5H₂O vµo 87,5 ml n­íc cÊt. X¸c ®Þnh C% vµ C_M cña dung dÞch thu ®­îc.

M_CuSO . 5H₂O = 250g. BiÕt D_HO = 1g/ml

Cø 250 CuSO₄ . 5H₂O cã 160 g CuSO₄ vµ 90g H₂O.

VËy 12,5g CuSO₄ . 5H₂O cã x(g) CuSO₄ vµ y(g) H₂O

m_CuSO = x = ;        m_HO = y =

m_HO = V. D = 87,5 . 1 = 87,5(g)

 m_dd = m_CuSO . 5H₂O = 12,5 + 87,5 = 100(g)

C% _CuSO = ;                  n_NaOH =

V_HO = 87,5 + 4,5 = 92 (ml) = 0,092 (l)

C_M =

                   §¸p sè:       C% _CuSO = 8%

                                      C_M= 0,54M

3. Bµi 3: Ph¶i hoµ tan bao nhiªu gam KOH nguyªn chÊt vµo 1200g dung dÞch KOH 12% ®Ó cã dung dÞch KOH 20%.

 

20%

m_KOH = ?             100%                                20 - 12 = 8

 

m_{dd KOH} = 1200g,  12%                               100 - 20 = 80

Ta cã:

                             §¸p sè: m_KOH = 120(g)

III. Ph­¬ng ph¸p:

- X¸c ®Þnh l­îng chÊt trong ®Ò bµi thuéc ®¹i l­îng nµo.

- VËn dông linh ho¹t c¸c c«ng thøc tÝnh nång ®é, pha trén dung dÞch ®Ó tÝnh.

 

 

 

+ D¹ng 5: Bµi tËp x¸c ®Þnh thµnh phÇn cña hçn hîp.

I. Khi ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn (hiÖu suÊt 100%)

1. Bµi tËp 1: Khö hoµn toµn 16,1 gam hçn hîp gåm ZnO vµ CuO b»ng 1 l­îng võa ®ñ khÝ CO. KhÝ thu ®­îc cho t¸c dông víi n­íc v«i trong d­ thÊy sinh ra 20 gam kÕt tña.

a) X¸c ®Þnh thµnh phÇn % khèi l­îng mçi chÊt trong hçn hîp ®Çu?

b) X¸c ®Þnh khèi l­îng H₂SO₄ võa ®ñ ®Ó t¸c dông hÕt hçn hîp 2 « xÝt trªn.

+ Gi¶i:

a) Gäi sè mol ZnO trong hçn hîp lµ x; sèmol CuO trong hçn hîp lµ y.

ZnO + CO   Zn + CO₂    (1)

CuO + CO   Cu + CO₂    (2)

CO₂  + Ca(OH)₂  CaCO₃  + H₂O          (3)

Theo (3) n_CO = n_CaCO = 2 : 100 = 0,2 (mol)

 

=> x + y = 0,2 (mol)   (1)

          (1) n_CO = n_ZnO = x (mol)

 

          (2) n_CO = n_CuO = y (mol)

          Ta cã: m_ZnO + m_CuO = 81x + 80y = 16,1  (2)

Tõ (1) vµ (2) ta cã x = 0,1mol; y = 0,1mol

m_ZnO = 81x = 81 . 0,1 = 8,1(g)

%m_ZnO =  %m_CuO = 100% - 50,3% = 49,7%

b) m_HSO     =>    m_ZnO = 8,1(g)

                             m_CuO = 16,1 – 8,1 = 8(g)

ZnO + H₂SO₄ ZnSO₄ + H₂O          (4)

CuO + H₂SO₄  CuSO₄ + H₂O                   (5)

 

=> å = 0,1 + 0,1 = 0,2 (mol)

(1) n_HSO  =   n_ZnO = 0,1(mol)

 

          (2) n_HSO  = n_CuO = 0,1(mol)

Ta cã: m_ZnO + m_CuO = 81x + 80y = 16,1       (2)

                             §¸p sè:       %_ZnO = 50,3% ; %_CuO = 49,7%

                                                m_HSO   = 19,6(g)

2. Bµi tËp 2: Hoµ tan 10 gam hçn hîp gåm Fe vµ Fe₂O₃ trong dung dÞch HCl thu ®­îc dung dÞch A vµ 1,12l khÝ (§KTC).

a) TÝnh % khèi l­îng cña Fe vµ Fe_2­O₃ trong hçn hîp ®Çu.

b) Cho dung dÞch NaOH d­ vµo dung dÞch A ®un nãng läc lÊy kÕt tña röa s¹ch sÊy khè nung ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi. TÝnh khèi l­îng s¶n phÈm sau khi nung.

+ Gi¶i:

a) n_H = 1,12 : 22,4 = 0,05 (mol)

 Fe + 2HCl  FeCl₂ + H₂                           (1)

          Fe₂O₃ + 6HCl  2FeCl₃ + 3H₂O                (2)

Theo (1) n_Fe = n_H = 0,05mol

m_Fe = 0,05 . 56 = 2,8(g)  m_FeO = 10 - 2,8 = 7,2(g)

%Fe =     % Fe₂O₃ = 100% - 28% = 72%

b) Dung dÞch A gåm FeCl₂ vµ FeCl₃ ph¶n øng víi NaOH d­.

          FeCl₂ + 2NaOH  Fe(OH)₂  + 2NaCl                  (3)

          FeCl₃ + 3NaOH  Fe(OH)₃  + 3NaCl                  (4)

          4Fe(OH)₂ + O₂  2Fe₂O₃ + 4H₂O                   (5)

          2Fe(OH)₃      Fe₂O₃ + 3H₂O               (6)

Theo (5), (3), (1): n_FeO = n_Fe =

Theo (6), (4), (2) ta cã: n_FeO  (6) = n_FeO (1) =

m_FeO = (0,025 + 0,045). 160 = 11,2(g)

                             §¸p sè:       %Fe = 28%;         %Fe₂O₃ = 72%

                                                m_FeO  = 11,2(g)

II. Khi ph¶n øng x¶y ra kh«ng hoµn toµn (hiÖu suÊt nhá h¬n 100%).

1. Bµi tËp 1: Cho 17,45 gam hçn hîp gåm Mg vµ Zn t¸c dông víi dung dÞch HCl sau ph¶n øng thu ®­îc m gam khÝ hi®r«. Chia m gam khÝ H₂ thµnh 2 phÇn b»ng nhau.

- PhÇn I: Cho t¸c dông víi CuO nung nãng.

- PhÇn II: Cho t¸c dông víi Fe_­2O₃ nung nãng.

a) TÝnh thµnh phÇn % theo khèi l­îng Mg; Zn trong hçn hîp ®Çu.

b) TÝnh khèi l­îng Fe vµ Cu t¹o thµnh nÕu hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 90%. BiÕt tØ lÖ sè nguyªn tö Mg vµ Zn trong hçn hîp lµ 1: 5.

+ Gi¶i:

BiÕt n_Mg : n_Zn = 1 : 5

a) Gäi n_Mg = a(mol)  n_Zn = 5a (mol)

PTHH:        Mg + 2HCl  MgCl₂ + H₂                        (1)

                   a(mol)                         a(mol)

                   Zn + 2HCl  ZnCl₂ + H₂                                     (2)

                   5a(mol)                     5a(mol)

m_Mg = 24. a; m_Zn = 5a . 65 = 325a

Theo ®Ò bµi ta cã:  m_Mg + m_Zn = 17,45

                   24a + 325a = 17,45 => a = 0,05 (mol)

m_Mg  = 24a = 24. 0,05 = 1,2 (g)

m_Zn = 325a = 325 . 0,05 = 16,25 (g)

%m_Mg =

 %m_Zn = 100% - 6,87% = 93,12%

Theo (1) vµ (2) ån_H = a + 5a = 6a = 6. 0,05 = 0,3 mol

                             m_H = m = 0,3 . 2 = 0,6 (g)

b) Chia m gam H₂ thµnh 2 phÇn b»ng nhau:

 n_Htrong 1 phÇn = 0,3 : 2 = 0,15 (mol)

+ PhÇn I x¶y ra PTHH:     3H₂ + Fe₂O₃  2Fe + 3H₂O                (3)

                                      3mol                     2mol

                                     0,15mol                  0,1mol

V× H = 90%  m_Fe = 0,1 . 56 .

 

+ PhÇn II x¶y ra PTHH:    CuO + H₂  Cu + H₂O              (4)

                                                1mol       1mol

                                                0,15mol   0,15mol

V× H = 90%  m_Cu = 0,15 . 64 .      

§¸p sè:       a) %Mg = 6,87%; %Zn = 93,12%

                                      b) m_Fe = 5,04g;  m_Cu = 8,64g

2. Bµi tËp 2: Hoµ tan 20 gam hçn hîp gåm Fe vµ Fe₂O₃ trong dung dÞch HCl thu ®­îc dung dÞch A vµ 2,24l khÝ (®ktc).

a) TÝnh thµnh phÇn % cña Fe vµ Fe₂O₃ trong hçn hîp.

b) Cho dung dÞch NaOH d­ vµo dung dÞch A ®un nãng läc lÊy kÕt tña röa s¹ch råi ®em nung ë nhiÖt ®é cao ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi. TÝnh khèi l­îng s¶n phÈm thu ®­îc sau khi nung, biÕt hiÖu suÊt ph¶n øng lµ 80%.

+ Gi¶i:      a) PTHH       Fe + 2HCl  FeCl₂ + H₂                   (1)

                   Fe₂O₃ + 6HCl  2FeCl₃ + 3H₂O       (2)

Theo (1) n_Fe = n_H = 2,24 : 22,4  = 0,1 (mol)

          m_Fe/h  = 0,1 . 56  = 5,6 (g)

          m_FeO/h = 20 – 5,6 = 14,4 (g)

          %m­_Fe = %;   %m_FeO = 100% - 28% = 72%

b)      Theo (1) n_FeCl= n_H = 0,1mol

Theo (2) n_FeCl = 2n_FeO = 2 .

C¸c PTHH FeCl_{2 (d2)} + 2NaOH _(d2)  Fe(OH)_2(r) + 2NaCl_(d2)    (3)

0,1mol                            0,1mol

FeCl_{3 (d2)} + 3NaOH _(d2)  Fe(OH)_3(r) + 3NaCl_(d2)   (4)

0,18mol                          0,18mol

4Fe(OH)_2(r) + O_{2 (k)} + H₂O _(l)  4Fe(OH)_3(r)                          (5)

0,1mol                                        0,1mol

2Fe(OH)_3(r)    Fe₂O_3(r) + 3H₂O                      (6)

0,1 + 0,18mol          0,14mol

V× H = 80%  m_FeO = 0,14 . 160 .

                                      §¸p sè:       a) %Fe = 28%;      %Fe₂O₃ = 72%

                                                          b) m_FeO  = 17,92 (g)

III.Khi hỗn hợp gồm 3 chất:

1.Bài tập 1:

Hỗn hợp gồm 3 kim loại Fe,Al,Cu nặng 17,4g.Nếu hòa tan hoàn toàn hỗn hợp này bằng H₂SO₄ loãng,dư thì có 8,96l khí thoát ra(đktc).Còn nếu hòa tan hoàn toàn bằng H₂SO₄ đặc,nóng thì thu được 12,32l khí (đktc).Tính khối lượng mỗi kim loại trong hh

Giải:

-Hòa tan hh bằng H₂SO₄ loãng,dư thì khí thu được là H₂,bằng H₂SO₄ đặc nóng thì khí thu được là SO₂

Số mol H₂ = 8,96:22,4 = 0,4 (mol)

Số mol SO₂= 12,32 : 22,4 = 0,55(mol)

-Hòa tan bằng H₂SO₄ loãng,dư thi có Fe,Al p/ư,còn Cu không p/ư

Gọi x,y,z lần lượt là số mol của Fe,Al,Cu trong hh

                    Fe    +   H₂SO₄(l)    ->    FeSO₄    +   H₂

                    x mol                                             ->  x mol

                   2 Al    + 3H₂SO₄ (l)   ->     Al₂(SO₄)₃   + 3 H₂

                   y mol                                               ->      1,5y mol

    nên ta có PT:     x  +  1,5 y  = 0,4(1)

-Hòa tan bằng H₂SO₄ đặc nóng :

                                   2Fe    +   6H₂SO₄(đ,nong)   ->    Fe₂(SO₄)₃  +   3SO₂   + 6 H₂O

                                     x mol                                                               1,5x mol

                                   2Al    +   6H₂SO₄(đ,nong)   ->    Al₂(SO₄)₃  +   3SO₂   + 6 H₂O

                                      y mol                                                                1,5y mol

                                   Cu    +   2H₂SO₄(đ,nong)   ->    CuSO₄  +   SO₂   + 2 H₂O

                                     z mol                                                           z mol

  =>  PT :       1,5x + 1,5y + z = 0,55(2)

Mặt khác m_hh = 56x +  27y + 64z = 17,4(3)

Từ (1,2,3) ta có hệ   :     x  +  1,5 y  = 0,4                                       x = 0,1

                                       1,5x + 1,5y + z = 0,55                              y = 0,2

                                       56x +  27y + 64z = 17,4                           z = 0,1

 Vậy nên           m_Fe = 0,1.56 = 5.6g

                          m_Al = 0,2.27 = 5,4g

                          m_Cu = 0,1.64 = 6,4g

Bài số 2:

Cho 20,4 g hỗn hợp X gồm Fe,Al,Zn tác dụng với dung dịch HCl thu được 10,08 l khí(đktc).Mặt khác 0,2 mol hh X tác dụng vừa đủ với 6,16l khí clo(đktc).Xác định khối lượng của mỗi Kim loại trong hh X trên

Giải:

-Gọi x,y,z lần lượt là số mol của Al,Fe,Zn có trong 20,4g hh X

nên 27x + 56y + 65z = 20,4(1)

Số mol của H₂ = 10,08 : 22,4 = 0,45(mol)

Số mol của Cl₂ = 6,16 :22,4 = 0,275 (mol)

Phản ứng xảy ra:

                2 Al   +  6 HCl    ->   2AlCl₃  +  3H₂

                  x mol                                       1,5x mol

               Fe   +   2HCl    ->   FeCl₂  +  H₂

                 y mol                                    y mol

               Zn   +   2HCl    ->   ZnCl₂ +  H₂

                 z mol                                    z mol

=>    1,5x + y + z = 0,45(2)

- Cho 0,2 mol X tác dụng với Clo

       Giả sử số mol của mỗi kim loại trong 0,2 mol hh gấp k lần trong 20,4g hh thì

                   kx + ky + kz = 0,2(3)

PƯ:                          2 Al        +      3 Cl₂     ->    2  AlCl₃

                                 kx mol             1,5kx mol

                                 2Fe          +       3Cl₂     ->     2 FeCl₃

                                  ky mol             1,5ky mol

                                  Zn    +    Cl₂     ->      ZnCl₂

                                  kz mol    kz mol

  =>  1,5kx  +  1,5ky   + kz  = 0,275(4)

 - Lấy (4) chia (3) ta được 0,025x +0,025y – 0,075z = 0(5)

Từ (1,2,5) ta co hệ  :               27x + 56y + 65z = 20,4                            x = 0,1

                                                1,5x + y + z = 0,45                                   y = 0,2

                                                0,025x +0,025y – 0,075z = 0                    z = 0,1

         Vậy    m_Al = 0,1.27 = 2,7 g

                    m_Fe = 0,2.56 = 11,2 g

                    m_Zn = 0,1.65 = 6,5 g

3.Điều kiện để thực hiện giải pháp,biện pháp:

-HS nắm vững các kiến thức cơ bản của môn học:Tính chất hóa học của các chất,cách lập CTHH tổng quát, ViÕt c¸c PTHH x¶y ra ®Æt Èn cho chÊt cÇn biÕt tÝnh theo PTHH...

-HS nắm vững cách giải phương trình,hệ phương trình 2 ẩn,3 ẩn ... vËn dông linh ho¹t ph­¬ng ph¸p to¸n häc ®Ó gi¶i bµi tËp của môn Toán

4.Mối quan hệ giữa các giải pháp,biện pháp:

5.Kết quả khảo nghiệm,giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu:

- Gi¶i bµi tËp Ho¸ häc lµ yÕu tè hÕt søc quan träng trong c¶ qu¸ tr×nh d¹y vµ häc Ho¸ häc.

Thùc tÕ d¹y vµ häc Ho¸ häc ë Tr­­êng THCS ®· chøng minh r»ng, chØ cã thÓ ®¹t ®­­îc hiÖu qu¶ cao trong d¹y häc Ho¸ häc nÕu biÕt sö dông  hÖ thèng bµi tËp mét c¸ch hîp lý, khoa häc trong ®ã cã phèi hîp c¸c d¹y bµi to¸n kh¸c nhau víi c¸c ph­­¬ng ph¸p gi¶i miÖng, viÕt, thùc nghiÖm.

- C¬ së ph­­¬ng ph¸p luËn cña ph­­¬ng ph¸p gi¶i c¸c bµi to¸n Ho¸ häc lµ mét sù thèng nhÊt gi÷a c¸c mÆt ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­­îng cña c¸c hiÖn t­­îng Ho¸ häc.

- Khi gi¶i bµi to¸n Ho¸ häc, sau phÇn lËp luËn, ph¶i biÕt lùa chän ph­­¬ng ph¸p hîp lý, x¸c ®Þnh ®­­îc tr×nh tù gi¶i theo c¸c b­­íc vµ kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña lêi gi¶i vµ ®¸p sè t×m ®­­îc.

- CÇn rÌn luyÖn kü n¨ng, kü x¶o, sö dông ®óng c¸c ®¹i l­­îng lµ Ho¸ häc.

- Thùc hiÖn mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c thao t¸c to¸n häc cÇn thiÕt, phï hîp víi yªu cÇu  cña bµi gi¶i.

V. Hiệu quả áp dụng:

Qua mét sè kinh nghiÖm trong ph­­¬ng ph¸p d¹y häc Ho¸ häc. §Æc biÖt lµ ph­­¬ng ph¸p d¹y gi¶i to¸n Ho¸ häc t«i ®· thÊy chÊt l­­îng häc sinh ®­­îc n©ng lªn râ nÐt, khi gÆp c¸c d¹ng bµi to¸n hãa häc häc sinh tÝch cùc ho¹t ®éng mét c¸ch chñ ®éng, høng thó häc tËp cña häc sinh ®­îc n©ng lªn rÊt nhiÒu, kÕt qu¶ kh¶o s¸t chÊt l­îng cña phßng qua các kì thi giữa kì và hết kì dần dần được nâng lên (chÊt l­¬ng ®¹i trµ đạt trên 40%). B¶n th©n t«i còng ®· ¸p dông mét sè ph­­¬ng ph¸p trong néi dung ®Ò tµi ®Ó ¸p dông cho viÖc båi d­­ìng häc sinh giái khèi 8,9 và cũng đạt được kết quả khả quan,hằng năm đều có HSG bộ môn Hóa

C.KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:

I. KÕt luËn

Trong n¨m häc 2012-2013,2013-2014 t«i ®­îc tham gia gi¶ng d¹y Hãa häc ë khèi líp 8, 9. T«i ®· ¸p dông kinh nghiÖm nªu trªn trong qu¸ tr×nh d¹y häc vµ ®· gióp häc sinh vËn dông gi¶i bµi tËp mét c¸ch th­êng xuyªn h¬n. §Æc biÖt ®­îc ¸p dông tÝch cùc hiÖu qu¶ trong viÖc båi d­ìng ®éi tuyÓn häc sinh giái líp 9. Sau thêi gian thùc hiÖn s¸ng kiÕn th× kh¶ n¨ng gi¶i bµi tËp cña häc sinh ®­îc c¶i thiÖn h¬n h¼n (ChØ ®Ò cËp riªng phÇn bµi tËp Hãa häc v« c¬ ®Þnh l­îng). Qua kÕt qu¶ ban ®Çu cho thÊy tû lÖ häc sinh gi¶i ®­îc bµi tËp sau khi thùc hiÖn s¸ng kiÕn trong  2 n¨m häc qua t¨ng lªn râ rÖt, ®iÒu nµy cho thÊy hiÖu qu¶ cña viÖc thùc hiÖn s¸ng kiÕn rÊt cao.

II. KiÕn nghÞ

     Qua qu¸ tr×nh thùc hiÖn s¸ng kiÕn kinh nghiÖm t«i nhËn thÊy:

1. CÇn nhanh chãng cñng cè kiÕn thøc cò cho häc sinh th«ng qua viÖc hái bµi cò tr­íc khi gi¶ng bµi míi.
2. KÕt hîp chÆt chÏ linh ho¹t gi÷a gi¶ng bµi trªn líp vµ viÖc thµnh lËp c«ng thøc th× kh¶ n¨ng ®Ó vËn dông c«ng thøc trong gi¶i bµi tËp ph¶i cao h¬n.
3. Cµng lµm cho häc sinh râ n¾m v÷ng kiÕn thøc th× kh¶ n¨ng vËn dông gi¶i bµi tËp cµng hiÖu qu¶.
4. Nh÷ng bµi tËp ®­a ra cho häc sinh vËn dông ph¶i tõ dÔ ®Õn khã ®Ó häc sinh n¾m ch¾c tõng d¹ng bµi.
5. CÇn bæ sung néi dung kiÕn thøc vµo ch­¬ng tr×nh vµ t¨ng thêi gian, thêi l­îng phÇn bµi tËp.

 Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i lu«n cã t©m nguyÖn ®­îc phôc vô hÕt m×nh, do vËy t«i ®· kh«ng ngõng tù häc hái tham kh¶o tµi liÖu, trao ®æi kinh nghiÖm víi b¹n bÌ vµ ®ång nghiÖp cho nªn khi viÕt ®Ò tµi nµy t«i ®­îc sù quan t©m rÊt lín cña BGH nhµ tr­êng, cña ®ång nghiÖp. MÆc dï b¶n th©n t«i rÊt cè g¾ng, song khã tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. RÊt mong ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c thÇy c«, c¸c ®ång nghiÖp .

Bªn c¹ch ®ã víi thêi gian cã h¹n vµ kinh nghiÖm ch­a nhiÒu cho nªn t«i chØ d¸m ®­­a ra mét sè ph­­¬ng ph¸p gi¶i to¸n Ho¸ häc phÇn ®Þnh l­îng hãa häc v« c¬ ¸p dông ë Tr­­êng THCS Châu Minh sao cho phï hîp víi ®èi  t­îng häc sinh vµ cã phÇn n©ng cao h¬n giµnh cho viÖc båi d­ìng häc sinh giái, còng v× thêi gian cã h¹n nªn trong néi dung ®Ò cËp trªn mçi ph­­¬ng ph¸p t«i chØ ®­a ra ®­­îc mét vµi thÝ dô minh ho¹ cô thÓ cho nªn mét lÇn n÷a nÕu trong qu¸ tr×nh viÕt cã nh÷ng g× sai sãt t«i rÊt mong ®­îc sù chØ b¶o cña b¹n ®äc, c¸c thÇy c« vµ c¸c em häc sinh ®Ó t«i rót kinh nghiÖm trong c¸c lÇn sau.

          T«i xin ch©n thµnh c¶m  ¬n!