Ngày: 22/12/2015
Bàn tay nặn bột là một phương pháp
dạy học mà trong đó, học sinh tiến hành các thao tác trí tuệ có sự hỗ trợ của
một số dụng cụ và những giác quan để nghiên cứu, tìm tòi, khám phá ra tri thức mới.
Một số nguyên tắc khi sử dụng phương pháp
Bàn tay nặn bột
Để sử dụng phương pháp Bàn tay nặn bột
thực sự có hiệu quả, đòi hỏi giáo viên và học sinh cần tuân thủ theo các nguyên
tắc sau:
Các em cần được quan sát một số sự vật, hiện tượng của thế
giới thực tại, gần gũi, dễ cảm nhận và tiến hành thực nghiệm về chúng.
Trong quá trình học tập, các em tự lập luận và đưa ra các lý
lẽ, thảo luận những ý nghĩ và các kết quả đạt được trên cơ sở xây dựng kiến
thức cho mình. Một hoạt động mà hoàn toàn chỉ dựa trên sách vở là không đủ.
Các hoạt động giáo viên đề ra cho học sinh được tổ chức
trong các giờ học nhằm đến một sự tiến bộ trong học tập. Các hoạt động này gắn
với chương trình và dành phần lớn quyền tự chủ cho học sinh.
Mỗi học sinh có một quyển vở ghi chép thí nghiệm và các em
trình bày trong đó bằng ngôn ngữ của riêng mình.
Mục tiêu chính là sự chiếm lĩnh dần dần các khái niệm khoa
học và kĩ thuật được thực hành, kèm theo sự vững vàng trong diễn đạt nói và
viết.
Dạy học theo phương pháp Bàn tay năn bột, học sinh có thể
tiến hành những nghiên cứu dẫn đến sự hiểu biết.
Nhưng các em cần được hướng dẫn và giúp đỡ bởi các câu hỏi
của thầy giáo và hoạt động trong khuôn khổ một đề tài đã được xây dựng chứ
không phải chỉ lựa chọn theo các “cơ hội”.
Trong quá trình nghiên cứu, học sinh phải sử dụng tất cả các
giác quan để tìm ra tri thức mới. Các em cần có vở ghi chép cá nhân để ghi lại
những ý tưởng của mình, những điều đã được sửa chữa lại, cho phép giữ lại vết
tích của những thử nghiệm liên tiếp, đánh dấu được tiến trình nghiên cứu.
Vở ghi chép được học sinh giữ suốt trong thời gian học tiểu
học và cuối cấp học sẽ hình thành một tập vở ghi nhớ đặc biệt.
Dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” không đòi hỏi
phải sử dụng những dụng cụ thí nghiệm phức tạp, hiện đại, đắt tiền mà đa số dễ
kiếm và dễ sử dụng, không nặng nề.
Các thao tác trên những dụng cụ thí nghiệm cũng hết sức đơn
giản và không cần có hiểu biết kĩ thuật gì đặc biệt. Các em có thể thử nghiệm
nhu cầu của cây trồng bằng cách thay đổi các thông số: Đất, nước, ánh sáng,
nhiệt độ, không khí, bằng cách so sánh và phân tích kết quả thực nghiệm.
Từ đó, phát hiện ra rằng: Chỉ cần thay đổi mỗi lần một thông
số là có thể có những kết luận khác nhau.
Và trong quá trình ấy, học sinh sẽ đặt ra những câu hỏi thắc
mắc: Tại sao có những loại cây sống bám trên cây khác mà không cần đến yếu tố
đất? Tại sao sự nảy mầm không chỉ xảy ra trong đất mà còn cả trên nhựa, tờ
giấy?... Như vậy trong hạt có gì? Cây trồng có ăn đất không? Tại sao lại bón
phân cho cây?....
Lưu ý sử dụng Bàn tay nặn bột trong môn
Khoa học
Trong quá trình học sinh thực hành, giáo viên phải khéo léo
theo dõi, quan sát học sinh xem các em đang nghĩ gì về vấn đề mà mình đặt ra để
nắm được tình hình. Nếu có điều gì không khớp với dự định ban đầu thì cần phải
có sự điều chỉnh cho phù hợp.
Các biểu tượng học sinh đưa ra có thể đúng, có thể sai nhưng
giáo viên không đánh giá và cũng không đưa ra câu trả lời. Giáo viên chỉ gợi ý
hay đặt thêm những câu hỏi dẫn dắt học sinh đi tìm câu trả lời cho câu hỏi của
chính các em chứ không làm thay.
Ví dụ: Theo em, nó sẽ như thế nào? Em nghĩ (làm) thử xem? Em
tìm cách làm nào đó để xem có đúng không?...
Hoặc, khi học sinh lọc nước mà kết quả vẫn đục, giáo viên
chỉ gợi ý: Các em thử xem thiết bị thí nghiệm có vấn đề gì không? Xem lại các
bước tiến hành lọc nước của các em...
Trong trường hợp thí nghiệm cần đến các điều kiện, giáo viên
phải giúp học sinh xác định được điều kiện của thí nghiệm, ví dụ: Về mặt thời
gian, môi trường, nhiệt độ...
Bước đầu, học sinh có thể gặp khó khăn nhưng thực hiện nhiều
lần các em sẽ quen dần trong việc đặt điều kiện cho thí nghiệm để đảm bảo độ
chính xác cao.
Tất cả những điều đó nhằm kích thích, lôi kéo các em khám
phá thế giới không ngừng, tạo ra sự cân đối ở các em giữa kiến thức và kỹ năng,
giữa lý thuyết và thực hành.
Bên cạnh đó, không chia nhóm học sinh quá đông, mỗi nhóm chỉ
từ 2, 4 đến 6 em và từ hai bàn ghép lại.
Không nên cho học sinh biết trước kiến thức của bài học một
cách tiêu cực mà phải để cho các em tự khám phá ra chúng.
Không để các em sử dụng sách giáo khoa để trả lời câu hỏi mà
giáo viên đưa ra vì như vậy sẽ làm cho học sinh có thói quen ỷ lại không chịu
suy nghĩ, tìm tòi trong học tập.
Sách giáo khoa có thể chỉ được sử dụng làm tài liệu quy chiếu
với các kết quả nghiên cứu của học sinh ở cuối tiết học.
Không nêu tên bài học trước khi học (với những bài thể hiện
nội dung bài học ở đề bài).
Lựa chọn hoạt động phù hợp với phương pháp Bàn tay nặn bột
để áp dụng, không nhất thiết hoạt động nào cũng áp dụng phương pháp này.
19 - 10 - 2014
Lịch công tác tuần 3 tháng 9 năm 201419 - 10 - 2014
Training quản trị Cổng thông tin mới23 - 10 - 2014
Lịch công tác tuần 4 tháng 9 năm 201424 - 10 - 2014
Lịch thi học sinh giỏi cấp Trường