ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HIỆN NAY Ở TIỂU HỌC

Đổi mới phương pháp dạy học, khái niệm này chắc là không lạ gì nữa đối với giáo viên. Thế nhưng để khai thác hiệu quả hơn về dổi mới phương pháp dạy học hiện nay vẫn còn là điều lúng túng của rất nhiều người. Trên lý thuyết đổi mới phương pháp dạy học là phát huy những mặt ưu điểm của các phương pháp truyền thống, đồng thời vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học hiện đại, phối hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa các phương pháp trong từng tiết học cụ thể.    Mỗi GV sẽ phát huy tính tự giác chủ động sáng tạo của học sinh phù hợp hơn với đặc điểm của từng lớp học, môn học. Với HS tiểu học kiến thức chưa đòi hỏi ở mức độ quá khó, vấn đề cơ bản là GV phải biết khơi gợi niềm say mê yêu thích môn học của HS.

Ngoài mục đích truyền thụ tri thức cho người học, các tiết lên lớp phải có một phương pháp giảng dạy phù hợp, sinh động. Đây là điều mà bất cứ GV nào cũng hiểu, tuy nhiên để tạo nên một không khí sinh động và lôi cuốn HS thì không hề đơn giản. Để làm được điều đó người GV không chỉ làm chủ kiến thức trong lĩnh vực dạy học của mình mà cần phải có phương pháp sư phạm thích hợp để phát huy tính chủ thể của HS. Trước hết GV phải có tay nghề vững vàng, phải biết yêu nghề, mến trẻ, phải có năng lực sư phạm. Năng lực sư phạm gồm: Năng lực khoa học; hiểu học sinh; ngôn ngữ diễn đạt; cách tổ chức; trình bày bài giảng; óc tưởng tượng sư phạm… GV muốn phát huy tính tích cực, tự giác, độc lập của học sinh cần phải biết lựa chọn phương pháp và hình thức tổ chức thích hợp, trong đó có các phương pháp thuyết minh; đàm thoại; quan sát; thảo luận; thí nghiệm; hỏi đáp; nêu vấn đề… 

Đổi mới phương pháp giáo dục tất yếu phải đổi mới hình thức tổ chức dạy học để tạo một sự tương ứng cần thiết. Sự đa dạng của phương pháp dạy học đòi hỏi phải có một số hình thức tổ chức dạy học thích hợp. Mỗi hình thức tổ chức dạy học đều có tác dụng tích cực để phát triển học sinh ở một khía cạnh nào đó. Vì vậy mỗi GV cần biết kết hợp nhiều hình thức tổ chức để phát huy thế mạnh của mỗi hình thức tổ chức dạy học. Phương pháp dạy học mới, đòi hỏi phải có hình thức tổ chức dạy học tạo cơ hội cho học sinh suy nghĩ làm việc, trao đổi thảo luận với nhau nhiều hơn. Tiểu học là cấp học đầu tiên không chỉ hình thành nên nhân cách người học mà còn tạo nền tảng kiến thức và đặc biệt là cách tiếp cận với tri thức khoa học. Bởi vậy nhiệm vụ của GV tiểu học gắn với trách nhiệm nuôi dưỡng tạo cho các em niềm say mê khám những tri thức khoa học đầu tiên.

 Tuy nhiên lý thuyết là vậy nhưng thực hiện thực tế trong các tiết dạy, bài dạy thì như thế nào? Mọi người đã vận dụng có hiệu quả lý thuyết về đổi mới phương pháp dạy học vào thực tiễn chưa? Theo kinh nghiệm và hiểu biết của bản thân tôi xin trình bày một số nội dung về “Đổi mới phương pháp dạy học” ở tiểu học như sau

Đổi mới Phương pháp dạy học vấn đề quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện

          Đổi mới phương pháp dạy học, khái niệm này chắc là không lạ gì nữa đối với giáo viên. Thế nhưng để khai thác hiệu quả hơn về dổi mới phương pháp dạy học hiện nay vẫn còn là điều lúng túng của rất nhiều người. Trên lý thuyết đổi mới phương pháp dạy học là phát huy những mặt ưu điểm của các phương pháp truyền thống, đồng thời vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học hiện đại, phối hợp hài hòa, nhuần nhuyễn giữa các phương pháp trong từng tiết học cụ thể.

            Tuy nhiên lý thuyết là vậy nhưng thực hiện thực tế trong các tiết dạy, bài dạy thì như thế nào? Mọi người đã vận dụng có hiệu quả lý thuyết về đổi mới phương pháp dạy học vào thực tiễn chưa? Theo kinh nghiệm và hiểu biết của bản thân tôi xin trình bày một số nội dung về “Đổi mới phương pháp dạy học” ở tiểu học như sau:

            Thực tế việc đổi mới phương pháp dạy học ở từng tiết dạy, bài dạy trên lớp còn nhiều bất cập và còn mang nặng tính hình thức. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau.

   Để mỗi GV sẽ phát huy tính tự giác chủ động sáng tạo của học sinh phù hợp hơn với đặc điểm của từng lớp học, môn học. Với HS tiểu học kiến thức chưa đòi hỏi ở mức độ quá khó, vấn đề cơ bản là GV phải biết khơi gợi niềm say mê yêu thích môn học của HS.

Thứ nhất: Người dạy chưa hiểu bản chất của đổi mới phương pháp dạy học là gì? Còn có cảm giác sợ học sinh không hoàn thành nhiệm vụ nên không giám giao việc cho các em để các em tự tìm kiến thức. Vì vậy mà trên thực tế vẫn còn nhiều tiết dạy nhìn qua thì coi là đã có sử dụng đổi mới phương pháp nhưng suy cho kĩ thì lại chỉ đổi mới hình thức chứ không mang lại hiệu quả và không có tính khoa học.

* Ví dụ :Để giải một bài toán sau:

            Bạn An có 225 viên bi, số bi của bạn An ít hơn bạn Bình 55 viên bi. Hỏi bạn Bình có bao nhiêu viên bi?

            Để giải bài toán này trong tiết luyện tập nhiều giáo viên vẫn sử dụng phương pháp và hình thức dạy học là Thảo luận nhóm, mặc dù trong lớp học sinh có thể tự mình giải quyết bài toán này một cách bình thường, như vậy vô hình chung thảo luận nhóm trong trường hợp này chỉ là hình thức mà thôi đúng không các bạn?

            Thứ hai: Do học sinh còn hạn chế về năng lực giao tiếp, hợp tác trong giờ làm việc hoặc các em còn “ỉ lại” công việc cho những bạn học khá hơn và chăm chỉ hơn. Vì vậy các phương pháp dạy học mới cũng sẽ không có hiệu quả.

  Thứ ba: Do hiện nay mặc dù đã được bổ sung mua sắm rất nhiều nhưng vẫn còn hạn chế về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đáp ứng đổi mới phương pháp dạy học hoặc nếu có thì cũng chưa đồng bộ.

            * Ví dụ: Để học sinh tự làm thí nghiệm tìm ra kiến thức trong các môn học khoa học thì cần có phòng thí nghiệm riêng để đảm bảo tính an toàn cho học sinh khi làm thí nghiệm và nâng cao hiệu quả của thí nghiệm.

            Từ những nguyên nhân đó tôi xin được đưa ra một số giải pháp nhằm thực hiện “Đổi mới phương pháp dạy học” mọi người có thể tham khảo:

            - Giáo viên cần nghiên cứu kĩ bài học trước khi lên lớp, xem xét những nội dung nào, hoạt động nào có thể sử dụng phương pháp, hình thức dạy học nào là thích hợp và có hiệu quả nhất đẻ khi sử dụng phương pháp dạy học mang lại hiệu quả thực sự tránh mang tính hình thức, máy móc.

            - Cần mạnh dạn giao việc cho học sinh, giáo viên chỉ là người tổ chức, hướng dẫn, giúp đỡ để học sinh tự giải quyết vấn đề từ đó tự tìm ra kiến thức cần nắm. Giáo viên là người trọng tài cho các kiến thức mà học sinh khám phá tìm hiểu được thông qua tự giải quyết vấn đề học tập.

- Cần tạo thói quen và ý thức trao đổi, năng lực giao tiếp, hợp tác và rèn luyện hàng ngày cho học sinh, đặc biệt vận dung những tiết hoạt động tập thể để hình thành cho học sinh những năng lực này. Từ đó giúp các em có thể tự làm chủ, tự điều hành và hợp tác trong quá trình thảo luận giải quyết vấn đề học tập rút ra kiến thức cần chiếm lĩnh..

            - Cần tăng cường cơ sở vật chất, đổi mới đồng bộ trang thiết bị dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học và nâng cao hiệu quả giáo dục.

            Trên đây là một số nội dung nhỏ về thực hiện đổi mới phương pháp dạy học ở bậc tiểu học được rút ra từ thực tế  dạy học tại đơn vị. Rất mong nhận được nhiều kinh nghiệm quý  báu được chia sẽ để chúng ta cùng học tập. Góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong thời gian tới.

Tác giả: Phạm Đức Hiếu – TH Đồng Tĩnh B