Bậc học mầm non yêu cầu tính trách nhiệm ở những người liên quan rất cao. Một sơ suất nhỏ của giáo viên, của người quản lý có thể dẫn tới hậu quả khôn lường cho con bạn. Vì thế việc chọn trường cho bé mầm non thật sự quan trọng.

Gia đình nào khi có con đến tuổi bắt đầu đi học cũng đều phải bắt đầu với việc chọn trường cho con. Thế nhưng, việc không biết các tiêu chí của một ngôi trường tốt, cộng với việc các trường mầm non cứ "trăm hoa đua sắc", mỗi hoa một sắc đã khiến tình trạng không rõ ràng càng trở nên "loạn cào cào".

Các trường điểm thì khó mà chen chân vào, trường công lập bình thường thì sĩ số quá đông, còn ra đến trường tư thì ôi thôi, trường nào cũng quảng cáo kêu như chuông: nào là trường chất lượng cao, trường quốc tế, trường song ngữ, trường cao cấp, trường franchise (nhượng quyền thương hiệu), trường liên kết, cùng với những là mô hình nọ, giáo trình kia, rồi thì cả "chiêu bài" mới là dạy trẻ thành thần đồng... khiến phụ huynh không biết đâu mà lần.

Một trong những lý do cơ bản là đa số cả phụ huynh lẫn những người hoạt động trong ngành mầm non đều không hiểu trẻ em cần gì và trường học cần làm gì để đáp ứng các nhu cầu của trẻ em một cách rõ ràng.

Do đó, nhiều nơi cứ lập lờ đánh lận con đen, dùng những cái tên kêu, dùng những phương pháp nào đó ở một nước nào đó - mà đôi khi chính những người tuyên bố áp dụng lại chỉ hiểu rất ít về nó - để khoác chiếc áo lấp lánh vào ngôi trường của mình, mục đích chính là làm cho những người phụ huynh phải lóa mắt.

Trong khuôn khổ bài viết này, tôi sẽ phân tích các nhu cầu của trẻ em để phát triển đúng đắn - toàn diện và những điều phụ huynh cần quan sát ở một trường mầm non để biết được rằng ngôi trường đó có đáp ứng đủ các yêu cầu tối thiểu cho con mình hay không.

Trẻ em cần gì?
Dù là ở đâu, dù thời đại nào, những thứ trẻ em cần vừa phức tạp vừa rất đơn giản. Phức tạp là vì mỗi cá thể trẻ em đều riêng biệt và khó đoán, trình độ không đồng nhất như người lớn nên việc tổ chức giảng dạy, vui chơi ở mỗi trường, mỗi lớp đều phải tính toán đến sở thích, trình độ của trẻ và cả hoàn cảnh thực tế ở thời điểm đó.

Để làm được việc này, người giáo viên phải rất linh hoạt và tinh tế. Tuy vậy, những điều trẻ em cần ở một trường mầm non thì luôn không thay đổi. Trẻ cần được chăm sóc khỏe mạnh, cần được yêu thương, cần được khám phá thế giới, cần môi trường giao tiếp xã hội để phát triển các kỹ năng xã hội.

Với những nhu cầu cơ bản như vậy, ta sẽ tìm hiểu các trường phải làm gì để đáp ứng. Sau đây là các tiêu chí cho một trường mầm non tốt:

a. Cơ sở vật chất

*Sân chơi ngoài trời:
Đây là điều kiện vô cùng quan trọng để trẻ em phát triển lành mạnh nhưng lại dễ bị bỏ qua nhất ở một trường mầm non ở Việt Nam (khó trách được các trường bởi tình trạng tấc đất tấc vàng hiện nay).

Trung bình, trẻ cần tối thiểu 60 phút hoạt động thể chất một ngày để khỏe mạnh, tăng trưởng tốt, tương tác với các trẻ khác và trở nên thông minh năng động.

Ở nước ngoài, ta thường thấy trẻ em rất chủ động ăn uống, trong khi ở Việt Nam người ta dùng mọi cách để ép con ăn mà vẫn không được, và con vẫn còi. Tình trạng trên xảy ra có một phần lớn nguyên nhân là do trẻ ở nước ta không có không gian để chạy nhảy, chơi đùa.

Sân chơi ngoài trời

Khi không tiêu hao năng lượng thì hiển nhiên là trẻ không có nhu cầu bổ sung năng lượng. Vậy thay vì ép con ăn thật nhiều phô mai, váng sữa để con béo lên, phụ huynh hãy tạo điều kiện cho con vận động.

Những điều phụ huynh cần lưu ý quan sát:
o Đảm bảo các đồ chơi ngoài trời phải an toàn với bé: không có cạnh sắc, không có dằm gỗ, không có các góc kẹt khiến trẻ có thể mắc chân vào gây ngã.

o Mặt sân mềm, không lồi lõm. Ở nước ngoài, các sân chơi đều được phủ vật liệu đặc biệt giống như một lớp cao su dày, không trơn, hoặc ít nhất cũng là sân phủ gỗ hoặc cao su nghiền vụn.

Khi trẻ ngã trên các vật liệu này hầu như không đau và rất ít trầy xước. Với điều kiện Việt Nam, mặt sân tốt nhất có lẽ là sân đất trồng cỏ vì các vật liệu kể trên còn hiếm và đắt. Các mặt sân bê tông đều rất cứng làm đau bé khi ngã và gây các vết trầy xước nghiêm trọng trên da bé.

*Sân chơi trong nhà: Được sử dụng khi bé không thể ra ngoài chơi vì điều kiện thời tiết

Những điều phụ huynh cần lưu ý quan sát:
o Không gian thông thoáng để trẻ chạy nhảy mà không bị va đập

o Mặt sàn không trơn láng, dễ ngã

o Đồ chơi phong phú, tốt nhất là tránh các đồ chơi làm từ nhựa kém phẩm chất độc hại với trẻ em.

*Phòng học: Để đảm bảo sức khỏe, phòng học cần thoáng mát, rộng rãi, nhiều ánh sáng mặt trời. Để trẻ phát triển trí tuệ, đồ chơi trong phòng cần đa dạng phong phú bởi trẻ học thông qua các trò chơi.

Các đồ chơi tốt bao gồm: đồ chơi xếp hình, đồ chơi lắp ghép, đồ chơi đồ hàng, đồ chơi phát triển trí tuệ, khám phá khoa học, sách truyện tranh, giấy - màu vẽ, nhạc cụ.

Một vài hoạt động rất tốt tuy ít được phổ biến ở Việt Nam nhưng rất nên có là các bàn chứa cát và nước, và cả dụng cụ nhà bếp trong lớp học. Cát - nước và nấu ăn là các hoạt động rất tốt cho sự phát triển vận động tinh ở trẻ, là cơ hội cho trẻ khám phá khoa học và giúp trẻ sáng tạo.

Trẻ con Nhật được dạy cảm ơn cha mẹ, thầy cô... những người đã phải lao động để mang đến cho mình một bữa ăn ngon miệng.

Sở dĩ nước Nhật được cả thế giới khâm phục vì sự phát triển kinh tế thần kỳ chỉ trong một thời gian ngắn, nhưng với những ai đã từng sống hay nghiên cứu về Nhật Bản đều nhận ra rằng, sự khâm phục đó phải xuất phát từ cách người Nhật giáo dục đạo đức con người.

Trẻ em Nhật được giáo dục về đạo đức không chỉ từ nhà trường mà còn bởi xã hội. Tất cả các môn học đều có nhiệm vụ giáo dục đạo đức chứ không chỉ có những môn tương tự như môn Giáo dục công dân. Học sinh từ khi học mẫu giáo đã được rèn luyện thực hành đạo đức ngay trong các hoạt động hàng ngày như cách nói cảm ơn cha mẹ, tự nguyện giúp đỡ và phục vụ các bạn xung quanh, vệ sinh trường lớp...

Khi trẻ lớn hơn bắt đầu bước vào hệ thống giáo dục phổ cập từ lớp 1 đến lớp 9, các em sẽ được học và thực hành các bài học đạo đức với một chương trình được phân ra làm 4 nhóm liên hệ từ gần đến xa, từ dễ đến khó. Nhóm 1 là liên quan đến bản thân, nhóm 2 là liên quan đến người khác, nhóm 3 liên quan đến tập thể, xã hội và nhóm 4 là liên hệ với thế giới tự nhiên. Học sinh ở các độ tuổi khác nhau sẽ học đủ cả 4 nhóm này nhưng với mức độ khác nhau. Ví dụ như với nhóm liên quan đến bản thân, học sinh lớp 1- 2 sẽ được học về "sự cần cù, chăm chỉ" thì học sinh lớp 7-9 sẽ được học về "yêu quý sự thật".

Việc rèn luyện đạo đức cho trẻ tại Nhật Bản sẽ diễn ra ngay trong các hoạt động hàng ngày chứ không chỉ nằm trong sách vở. Tất cả các trường từ thành thị đến nông thôn, (từ cấp I đến cấp III) đều bắt buộc học sinh phải làm vệ sinh lớp học và những nơi công cộng trong trường. Việc làm này không những tạo ra một môi trường và bầu không khí học tập tốt mà còn giáo dục nhiều mặt như giá trị lao động, kỹ năng lao động, tinh thần hợp tác, đoàn kết trong lao động, tinh thần trách nhiệm, tính kỷ luật ...

Từ khi là học sinh tiểu học, trẻ đã được nuôi dưỡng, chăm sóc vật nuôi, cây trồng hàng ngày, quanh năm, ngay cả ngày hè nhằm gắn chặt với môn khoa học, làm quen với thiên nhiên, sinh vật quanh môi trường sống, dần dần hình thành lòng yêu sinh vật, yêu thiên nhiên, yêu quý cuộc sống.

Ngoài ra, những hoạt động trong nhà trường cũng được đặc biệt chú trọng để hoàn thiện chương trình giáo dục đạo đức cho trẻ. Trẻ bắt buộc phải tham gia vào các câu lạc bộ từ cấp II để học cách hoạt động nhóm, thông quá đó rèn cho trẻ tinh thần tập thể, thúc đẩy trẻ phát triển, khám phá bản thân và khám phá cuộc sống. Những hoạt động này còn giúp trẻ tạo được mối quan hệ gắn bó với bạn bè và thầy cô, rèn luyện được kỹ năng giao tiếp, ứng xử... Trong quá trình hoạt động sẽ phát sinh nhiều tình huống để trẻ thực hành ngay trong nhà trường, thầy cô qua đó sẽ nắm được tính cách của trẻ để kịp thời động viên hoặc uốn nắn.

Chương trình giáo dục đạo đức của Nhật xác định đúng mục đích là rèn luyện cho học sinh chứ không phải để lấy điểm lên lớp. Người Nhật cũng không tham lam ôm đồm nhiều kiến thức mà chỉ chọn ra những điều cơ bản thiết thực nhất để dạy cho con trẻ, để trẻ có được căn bản vững chắc mà phát triển còn hơn dạy cho chúng những điều to lớn viển vông.

Hệ quả của phương pháp giáo dục toàn diện này đã được chứng minh bằng ý thức của cả một cộng đồng người Nhật và ngay cả trên văn bản. Chỉ tại Nhật người ta mới tìm thấy cuốn "Cẩm nang hành động cho toàn dân", gồm hơn 200 điều, ghi rõ việc cần làm, việc cấm làm, nếu vi phạm sẽ bị phạt nặng. Ví dụ: "Thấy bất kỳ nơi nào vòi nước chảy không người dùng, đóng vòi ngay; gặp quạt, gặp ánh sáng điện không người dùng, phải tắt điện ngay"

Giáo dục đạo đức ở Nhật Bản đạt hiệu quả cao vì đã kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, trường học và xã hội. Vì dụ đề tài "Bảo vệ môi trường sống xung quanh" được gia đình giáo dục con em rất chi tiết, thực hành đầy đủ. Đến trường, học sinh từ cấp 1 đến cấp 3 hằng ngày đều phải làm vệ sinh sạch sẽ trường lớp và những nơi công cộng trong trường suốt hơn 10 năm. Ngoài xã hội, đường xá, chợ búa luôn sạch đẹp, có nhiều thùng rác để gần nhau, dân chúng tự phân loại rác khi bỏ vào thùng.

Được giáo dục kỹ như thế nên mỗi người Nhật có thói quen hành vi đạo đức rất tốt. Ví dụ: Anh Oshima Mituteru, 34 tuổi sang Việt Nam làm việc ở Khu phố 6, quận 3, Tp.HCM, sáng nào anh cũng đi nhặt rác quanh những con đường nơi anh làm việc. Có người hỏi "Tại sao anh làm thế?", anh trả lời với lòng chân thành: "Thay đổi nhỏ môi trường cũng đem đến cho tôi cảm giác hạnh phúc".

UBND tỉnh Thanh Hóa vừa ban hành quyết định phân bổ hơn 44,5 tỷ đồng từ ngân sách tỉnh cho các địa phương để hỗ trợ cho hơn 2.000 giáo viên mầm non hợp đồng ngoài biên chế, vừa được ký tuyển dụng năm 2014.

Theo đó, số kinh phí nêu trên sẽ được chuyển về 27 huyện, thị xã, TP của tỉnh để hỗ trợ cho 2.363 giáo viên mầm non trong các trường công lập (gồm 630 người có trình độ ĐH, 312 người có trình độ CĐ, 1.421 người có trình độ trung cấp).

Mức hỗ trợ cho một giáo viên mầm non hợp đồng ngoài biên chế được tính hệ số lương bậc 1 theo trình độ đào tạo; được hưởng chế độ phụ cấp lương (nếu có); được hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, phí công đoàn theo quy định. Thời gian giáo viên mầm non được hưởng hỗ trợ này là từ ngày 1/9/2014.