Để sử dụng phương pháp này thực sự có hiệu quả thì các em phải luôn có thói quen quan sát các sự vật, hiện tượng để cảm nhận rồi tiến hành thực nghiệm về chúng. Các hoạt động giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu khám phá tri thức được tổ chức trong các giờ học nhằm hướng đến một sự tiến bộ trong học tập. Khi sử dụng phương pháp dạy học này, giáo viên sẽ dễ dàng đánh giá chất lượng giáo dục theo Thông tư 30/2014/TT-BGD&ĐT, đó là học sinh hiểu được kiến thức, rèn được kỹ năng và phát triển năng lực, phẩm chất.

Giáo viên quan sát các nhóm thảo luận.

Chính từ suy nghĩ trên, tôi đã quyết định dạy thử nghiệm phương pháp "Bàn tay nặn bột” khi hướng dẫn học sinh bài học "Sơ đồ vòng tuần hoàn của nước trong tự nhiên" vào buổi sinh hoạt chuyên môn thứ ba ngày 10/11/2015. Sau khi thực hành tiết dạy và quan sát hoạt động “chia sẻ, phân tích tiết học”, tôi có suy nghĩ, liên tưởng giữa phương pháp "Bàn tay nặn bột" với việc "Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học" như sau:

Học sinh đang tự vẽ sơ đồ vòng tuần hoàn của nước trong tự nhiên.

Để đạt được mục tiêu tiết học thì học sinh phải là người tích cực, chủ động trong hoạt động chiếm lĩnh tri thức. Học sinh phải quan sát, nghiên cứu chủ đề trước khi tiến hành tiết học (bước 1), có như vậy thì mới "bộc lộ được quan niệm ban đầu" (bước 2) và nêu "nêu câu hỏi, đề ra phương án trả lời" (bước 3). Quan niệm ban đầu có thể đúng hoặc sai, song câu hỏi thắc mắc phải "có giá trị, liên quan đến nội dung bài học", nếu không sẽ mất thời gian xử lí mà không "trúng" với nội dung đang nghiên cứu. Vì vậy, khi tiến hành quan sát tiết học, người giáo viên cũng cần chủ động, tích cực theo dõi được hoạt động học tập của học sinh; tránh quan sát một cách "thờ ơ", chia sẻ một cách "hời hợt", thậm chí không muốn chia sẻ hoặc làm việc riêng... Như vậy đó chính là hiện tượng "tự bỏ rơi chính mình", sẽ chẳng rút được kinh nghiệm cho bản thân và đồng nghiệp. Mặt khác, giáo viên cũng cần nghiên cứu nội dung bài trước để nắm bắt được mạch kiến thức và "vị trí" của bài học đang nằm ở đâu trong mạch kiến thức đó. Có như vậy khi tìm hiểu nguyên nhân của việc học tập mới "giải mã" được một cách chính xác, biết được nguyên nhân nằm ở nội dung bài học hay ở giáo viên, ở học sinh thì mới tìm ra được lối đi đúng và sinh hoạt chuyên môn mới có hiệu quả.

Học sinh trong nhóm cùng vẽ hiện tượng mây-mưa sau khi thảo luận.

Đại diện nhóm trình bày sơ đồ vòng tuần hoàn của nước trong tự nhiên.


Các thành viên còn lại cùng các nhóm khác quan sát.

Qua nghiên cứu phương pháp “Bàn tay nặn bột” và qua những tiết dạy của bản thân, của đồng nghiệp tôi càng nhận thấy rằng để phương pháp "Bàn tay nặn bột" đạt hiệu quả, học sinh cần tích cực, chủ động trong học tập và trong “Đổi mới phương pháp dạy học cũng như đổi mới sinh hoạt chuyên môn” giáo viên cũng luôn tích cực, chủ động, mạnh dạn đổi mới tiết dạy. Nếu không, phương pháp cũng như việc đổi mới sinh hoạt chuyên môn không đạt được mục đích đề ra, sẽ mãi chỉ là hình thức, không cải thiện và khắc phục được lỗi trong quá trình dạy của giáo viên và học của học sinh.