Thư viện trường học hay kho sách? Xây dựng thư viện thân thiện ở tiểu học

Thứ nhất: Đó là một không gian học tập mở, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thong tin, xây dựng thói quen đọc sách

Thứ hai: Thư viện tạo điều kiện và để học sinh tích cực tham gia các hoạt động của thư viện

Thứ ba: Thư viện đến với người sử dụng một cách linh hoạt, hiệu quả

Thứ tư: Hỗ trợ cho việc dạy học tích cực, dạy và học mọi lúc, mọi nơi

Thứ năm: Thư viện góp phần phát triển mối quan hệ thân ái, cởi mở tích cực giữa các đối tượng trong thư viện.

Ở nước ta hiện nay đang tồn tại các hình thức thư viện trường học thân thiện sau:

Thư viện trường học đa chức năng:

Ngoài chức năng phục vụ đọc sách, thư viện còn tạo cho trẻ em phát triển tiềm năng của mình một cách tự do, đó là không gian học tập đa chức năng với các góc học tập khác nhau.

Ví dụ thư viện có thể xây dựng các góc học tập (gồm cả sách về chủ đề, các mô hình, trò chơi….) như góc sáng tạo : gồm sách khoa học, mô hình máy bay, ô tô, các vật dụng thí nghiệm, các dụng cụ và vật liệu sáng tạo mô hình; góc văn hóa – nghệ thuật gồm sách về văn hóa, nghệ thuật, trang phục truyền thống, băng đĩa nhạc, ẩm thực dân gian, ảnh, tranh vẽ…

Mô hình thư viện thân thiện này rất phù hợp với đối tượng học sinh tiểu học, mang lại cho các em nhiều lợi ích đọc sách. Trong từng góc thư viện học sinh có thể tham gia các hoạt động đa dạng, phong phú, có điều kiện để phát triển tiềm năng của mình. Mô hình cũng phù hợp với tiêu chí giáo dục toàn diện của ngành giáo dục đào tạo hiện nay.

Tuy vậy, cũng nhận thấy nhược điểm của mô hình này cần một cơ sở vật chất tương đối tốt, vốn tài liệu phong phú đa dạng.thưviện đa chức năng cũng cần những thủ thư phải am hiểu nhiều lĩnh vực, các giáo viên – thư viện viên cần có ký năng tổ chức lớp học, hướng dẫn các em trong việc xây dựng và chơi – học – đọc tại các góc học này. Chủ điểm của các góc học cũng cần đổi thường xuyên, định kỳ phù hợp với các giai đoạn phát triển của thiếu nhi.

Thư viện góc lớp:

Thư viện góc lớp

Tuy nhiên , mô hình cũng đòi hỏi có một lượng vốn tài liệu tương đối vì tối thiểu phải đáp ứng được 2 cuốn sách/ học sinh. Ngoài ra việc luân chuyển sách giữa tủ sách các lớp cũng rất cần thiết.

Thư viện ngoài trời (thư viện xanh):

Thư viện xanh

Hơn nữa, sách để ngoài trời cũng rất chóng bị hư hại, việc luân chuyển sách cũng phải diễn ra thường xuyên nếu không sẽ bị phản tác dụng.

Thư viện lưu động:

Thư viện lưu động

Theo tác giả, xây dựng các mô hình thư viện trường học nào trong các mô hình trên cần tùy thuộc vào điều kiện vùng miền, các đặc trưng của địa phương và điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị của từng thư viện.

Những khó khăn trong xây dựng mô hình thư viện trường học thân thiện

Khó khăn đầu tiên có thể kể đến là cơ sở vật chất của thư viện trường học. Trong điều kiện hiện nay, một trường tiểu học trang bị được phòng thư viện đa chức năng riêng đòi hỏi phải có hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị khá hiện đại, nếu không rất khó thu hút học sinh vào thư viện.

Nhiều trường tiểu học trên địa bàn Hà Nội, các lớp học lên tới 50 – 60 học sinh, phải học thay ca, chạy lớp vì thiếu phòng học, thiếu phòng bán trú thì việc bố trí một phòng riêng cho thư viện là khó khả thi. Lớp học quá chật khiến không thể xây dựng mô hình thư viện góc lớp.

Các trường tiểu học ở các địa phương khác thì còn quá thiếu thốn, nghèo nàn về cơ sở vật chất trang thiết bị. Việc triển khai các mô hình thư viện thân thiện dù theo mô hình nào cũng cần đầu tư về cơ sở vật chất tuy không nhiều nhưng phải đủ là một trong những khó khăn, thách thức đối với các thư viện trường học hiện nay.

Khó khăn thứ hai là nhận thức của lãnh đạo các nhà trường và đội ngũ giáo viên. Cần thay đổi suy nghĩ của lãnh đạo nhà trường  là thư viện đạt chuẩn sau đó đóng cửa thư viện khiến thư viện trở thành nhà kho chứa sách, nếu có đoàn kiểm tra lại mở cửa để kiểm tra rồi lại đóng cửa.

Đối với đội ngũ giáo viên cần thay đổi cách nhìn và suy nghĩ về thư viện coi giờ thư viện là giờ lấp chỗ trống. Một số giáo viên còn chưa có hứng thú và kỹ năng đọc khiến việc truyền đạt niềm say mê đọc sách cho các em học sinh còn nhiều bất cập. Để thực hiện các mô hình thư viện trường học, mỗi giáo viên chủ nhiệm lớp phải trở thành người truyền cảm hứng đọc cho học sinh.

Khó khăn tiếp theo phải kể tới là trình độ cán bộ thư viện trường học còn chưa đạt. Hiện nay trong các trường đào tạo cán bộ thư viện chưa đào tạo cán bộ thư viện trường học chuyên nghiệp, khiến nhiều cán bộ thư viện không thể và không có khả năng lên lớp trong giờ thư viện dẫn tới sự kém chủ động trong việc giới thiệu sách và thu hút bạn học sinh lên thư viện.

Trong khi đó chế độ chính sách, những ưu đãi dành cho cán bộ thư viện trường học còn nhiều bất cập. Nhiều trường học chỉ coi thư viện là công cụ để đạt chuẩn quốc gia, nếu đạt chuẩn rồi thì không còn quan tâm tới hoạt động của thư viện nữa khiến cán bộ thư viện rơi vào tâm trạng chán nản, không muốn triển khai xây dựng các dự án thư viện hoặc cải tiến thư viện, làm giảm vai trò và giá trị giáo dục của thư viện.

Khó khăn cuối cùng là từ phía học sinh và cha mẹ học sinh.Đối với học sinh, chuẩn đầu ra của các lớp học khiến các em luôn bị áp lực trong việc học tập.

Nhiều trẻ ham các thiết bị công nghệ mà không ham đọc sách

Trước những khó khăn nêu trên, việc xây dựng thư viện trường học thân thiện và duy trì hoạt động của các thư viện đó một cách ổn định là công việc không hề dễ.

Tuy nhiên trước vai trò to lớn của thư viện trường học đối với giáo dục và đào tạo cũng như vai trò của văn học đọc trong việc hình thành nhân cách cho thiếu nhi, các thư viện trường học vẫn cần phải tìm ra những lối đi riêng trong việc đưa sách và văn hóa đọc tới gần hơn thiếu nhi.