Trường Phổ thông DTNT Nguyễn Bỉnh Khiêm – nơi tạo nguồn cán bộ cho miền núi và vùng cao, là một trong số ít các đơn vị giáo dục thuộc hệ thống trường chuyên biệt của tỉnh Thái Nguyên. Trường đóng tại xóm Suối Cạn – xã Phú Thượng – huyện Võ Nhai – tỉnh Thái Nguyên. Với 3 đặc tính là: tính Phổ thông, tính Dân tộc và tính Nội trú, trường đã và đang tiếp nhận – dạy kiến thức phổ thông cho học sinh là con em các dân tộc thiểu số, con em thuộc các đối tượng chính sách ở tỉnh Thái Nguyên học cấp THCS - nhà trường thực sự là địa chỉ tin cậy của nhân dân các dân tộc trong và ngoài tỉnh.

         Trường Phổ thông DTNT Nguyễn Bỉnh Khiêm được thành lập với tên gọi ban đầu là trường PTDTNT huyện Võ Nhai theo quyết định số 299/TCCB ngày 22/5/1995 của Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Thái; ngày 01/7/1995 Sở GD&ĐT Thái Nguyên quyết định bổ nhiệm đồng chí Trần Trung làm hiệu trưởng và 01 đồng chí kế toán để thực hiện công việc xây dựng CSVC ban đầu. Tháng 8 năm 1997 trường tuyển sinh khóa học đầu tiên với hình thức cử tuyển gồm các đối tượng đúng quy định thuộc địa bàn các huyện: Võ Nhai, Đồng Hỷ, Định Hóa; quy mô gồm 05 lớp với 150 học sinh (khối 6 có 02 lớp, các khối 7,8,9 mỗi khối 01 lớp) và 24 CBGV - CNV. Lễ khai giảng đầu tiên của nhà trường diễn ra vào ngày 01/11/1997. Để phù hợp với nhiệm vụ, chức năng giáo dục, trường được nâng cấp thành Trường Phổ thông DTNT tỉnh Thái Nguyên theo quyết định số 2216/QĐUB ngày 06/9/1997. Từ năm học 2005 – 2006 quy mô nhà trường được tăng lên 8 lớp với 250 học sinh và địa bàn tuyển sinh ở các huyện: Võ Nhai, Đồng Hỷ, Đại Từ, Phú Bình, Phổ Yên, thị xã Sông Công. Từ năm học 2014 – 2015, khi các huyện vùng cao của tỉnh đã có các trường PTDTNT – THCS, trường chỉ còn tuyển sinh là các đối tượng ưu tiên thuộc huyện Võ Nhai.

           20 năm qua, với sự đi lên từng bước vững chắc của mình, trường Phổ thông DTNT Nguyễn Bỉnh Khiêm đã khẳng định được vị thế của một ngôi trường đặc thù trong hệ thống trường chuyên biệt của ngành GD&ĐT tỉnh Thái Nguyên cũng như sự nghiệp GD-ĐT của nước nhà. Dù còn những khó khăn thử thách nhất định nhưng được sự quan tâm, đầu tư, giúp đỡ của các cấp, các ngành, sự ủng hộ hết lòng của các bậc cha mẹ học sinh, sự đồng thuận của nhân dân cùng với sự chỉ đạo khoa học, sáng tạo của chi bộ Đảng, Ban Giám hiệu, sự vươn lên không ngừng của cán bộ giáo viên và các thế hệ học sinh, nhà trường luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

         Một ngôi trường khang trang, đầy hoa thơm, cây xanh và bóng mát cùng với các điều kiện về CSVC đã đáp ứng được yêu cầu giảng dạy, học tập, sinh hoạt, rèn luyện, vui chơi cũng như tham gia các hoạt động xã hội khác của thầy – trò nhà trường. Với các khẩu hiệu: “Kỉ cương – Tình thương và Trách nhiệm”, “Tất cả vì học sinh các dân tộc thân yêu”, tập thể cán bộ giáo viên đã có nhận thức quan trọng trong tư duy để giữ thương hiệu nhà trường. Bởi tính chất đặc thù của ngôi trường là Nội trú nên công việc của CBGV – CNV nhà trường cũng thể hiện rõ tính đặc thù đó, không chỉ đơn thuần dạy kiến thức - giáo dục đạo đức mà là: nuôi - dạy, chăm sóc - bảo vệ cho từng bữa ăn – giấc ngủ của các em. Nơi đây đã thực sự trở thành “Ngôi nhà chung” của các em. Nhà trường có tổng số 42 cán bộ, giáo viên, CNV được biên chế vào 2 tổ chuyên môn (Khoa học tự nhiên và Khoa học xã hội) với 27 giáo viên và 01 tổ hành chính với 15 cán bộ - nhân viên làm nhiệm vụ Kế toán, Văn thư, Thủ thư, y tế, Cấp dưỡng, Bảo vệ. Những năm qua, dù trong hoàn cảnh, điều kiện nào các thế hệ thầy cô giáo và cán bộ CNV của trường luôn đoàn kết, tận tụy, sáng tạo, nỗ lực vượt lên khó khăn, tất cả vì học sinh các dân tộc thân yêu.

Từ “ngôi nhà” nội trú Nguyễn Bỉnh Khiêm này, bao nhiêu thế hệ học sinh đã trưởng thành là bấy nhiêu thành tích của các em góp phần làm rạng danh ngôi trường chất lượng cao của huyện vùng cao Võ Nhai. Hàng năm, tỉ lệ đỗ tốt nghiệp đạt 100 %, học sinh thi vào lớp 10 THPT liên tục xếp thứ 4 trên tổng số hơn 180 trường THCS toàn tỉnh. Nhiều lượt học sinh đạt các giải cao trong các kì thi chọn học sinh giỏi huyện, tỉnh, quốc gia (trong đó có 194 giải tỉnh, 10 giải quốc gia). Bên cạnh các môn học cơ bản, nhà trường còn chú trọng bồi dưỡng và đưa học sinh vào các hoạt động toàn diện: tham gia và đạt giải cao trong các cuộc thi văn hóa, văn nghệ, thể thao, kiến thức liên môn, chỉ huy Đội... cùng đó là các hoạt động từ thiện, học tập ngoại khóa, thực tế... nhằm hoàn thiện dần tâm lí và tính cách lứa tuổi cho các em. Đội ngũ giáo viên với trình độ đạt chuẩn là 27/27 và trên chuẩn là 25/27 đã thường xuyên tham gia dự thi và đạt các danh hiệu giáo viên dạy giỏi và dạy giỏi xuất sắc cấp huyện và tỉnh: 23 giáo viên dạy giỏi cấp huyện (02 xuất sắc), 06 giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh (01 xuất sắc). Nhiều lượt CBGV – CNV nhà trường đạt danh hiệu CSTĐ các cấp, đạt giải cao trong các cuộc thi, các phong trào, các hoạt động văn hóa xã hội do các cấp, các ngành và địa phương tổ chức.

          Trường liên tục đạt danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc, năm 2009 được công nhận trường đạt chuẩn quốc gia giai đoạn I (2001 – 2010) và được ngành GD&ĐT – các tổ chức – đoàn thể - Đảng bộ và chính quyền các cấp từ Trung ương - Bộ - Sở - tỉnh – huyện – các tổ chức ghi nhận. Đó là, 37 Bằng khen (của Thủ tướng Chính phủ - Bộ GD&ĐT – UBND tỉnh Thái Nguyên – Bộ trưởng, Chủ nhiệm UBDT - Công đoàn GDVN  – Liên đoàn LĐ tỉnh Thái Nguyên – TW Đoàn TNCS Hồ Chí Minh...) cùng rất nhiều Giấy khen cho các thành tích xuất sắc của Nhà trường – các tổ chức – các tập thể  và các cá nhân. Đặc biệt, với những đóng góp và thành tích cho sự nghiệp Giáo dục trường PTDTNT Nguyễn Bỉnh Khiêm đã vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động hạng Ba năm 2011, 01 cờ thi đua của bộ GD&ĐT tặng cho thành tích xuất sắc năm học 2013 – 2014. Góp phần tạo nên những thành công đó là sự quan tâm ưu ái của các cơ quan, các cấp, các ngành, các đoàn thể - tổ chức, các lực lượng xã hội, các cá nhân trong việc đầu tư, giúp đỡ cho các hoạt động của trường đạt hiệu quả giáo dục cao như: Dự án Việt – Bỉ (2006 – 2010) về Dạy - Học tích cực, Dự án DHA (2008 – 2009) về tích hợp Nâng cao tính trách nhiệm – minh bạch – giảm tham nhũng cho học sinh dân tộc thiểu số, Phó Thủ tướng – Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân đến thăm trường (20/11/2007), Bà Mai Thị Hạnh (phu nhân chủ tịch nước Trương Tấn Sang) đến thăm trường và tặng quà cho học sinh (12/2011), Bà Nguyễn Thị Thu Huyền – Vụ trưởng Vụ GDDT đến thăm trường (05/2012), những cuộc giao lưu – kết nghĩa, tham quan – học tập thực tế của CBGV và học sinh hàng năm...

          Trong sự trưởng thành đó của nhà trường có sự trưởng thành về chuyên môn của đội ngũ giáo viên và các danh hiệu giáo viên dạy giỏi các cấp (huyện, tỉnh), giáo viên đạt giải trong các cuộc thi Ứng dụng CNTT, thiết kế bài giảng Elearning...giáo viên đạt giải cao của Dự án Việt - Bỉ. Với môi trường xanh – sạch – đẹp, vệ sinh và an ninh trật tự tốt đã tạo nên một mô hình giáo dục hoàn thiện, mẫu mực của địa phương cả về hoạt động Dạy - học và văn hóa xã hội khác. Bởi vậy số lượng các giải các cấp về các môn văn hóa, các môn Toán, tiếng Anh qua mạng Internet và TDTT của học sinh luôn đứng ở tốp đầu các khóa học của huyện Võ Nhai.

           Điều quan trọng và đáng tự hào hơn nữa là các thế hệ học sinh lớn lên từ mái trường DTNT này đã trở thành những cán bộ - giáo viên – chiến sĩ... đang phục vụ chính quê hương miền núi thân yêu cũng như đang tung cánh đi muôn phương của đất nước trên tất cả các mặt trận. Đó cũng chính là những phần thưởng quý giá, nguồn cổ vũ lớn lao đối với đội ngũ những người làm nhiệm vụ Nuôi – dạy – chăm sóc và bảo vệ lớp tuổi khăn hồng nơi mái trường thân yêu này.

         Với những cơ sở và nền tảng tốt đẹp trong quá trình hình thành và phát triển cùng sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội, nhà trường đã, đang và sẽ  tiếp tục truyền thống Dạy tốt – Học tốt, ra sức thi đua vươn tới những đỉnh cao hơn của sự thành công, xứng đáng với sự kí thác và kì vọng của nhân dân các dân tộc tỉnh Thái Nguyên.